Κόβεται το «αόρατο χέρι» της αγοράς;

Tου Πασχου Μανδραβελη/ pmandravelis@kathimerini.gr Η αλήθεια είναι ότι πολλοί πριν από τον κ. Χρήστο Φώλια προσπάθησαν να κόψουν το «αόρατο χέρι της αγοράς». Πιο πρόσφατα το επιχείρησε, ο κ. Κίμων Κουλούρης. Με ανάλογο του κ. Φώλια ύφος μπροστά στην κάμερα, ο υφυπουργός ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ, απειλούσε Θεούς και «αισχροκερδείς» ότι θα κόψει τα χέρια όσων τολμήσουν να ακριβύνουν τα προϊόντα του λαού. Μετά το τέλος της παραστάσεως όλοι έμειναν αρτιμελείς και ακριβοί για να ανέβει το ίδιο έργο και από την επόμενη κυβέρνηση, αποδεικνύοντας ότι το ελληνικό κράτος έχει συνέχεια μόνο στη γελοιότητα. Στον Μεσαίωνα οι μορφωμένοι (καλόγεροι συνήθως) έψαχναν να βρουν τη «δίκαιη τιμή» των λιγοστών τότε προϊόντων που εμπορεύονταν οι άνθρωποι. Με τον καιρό και την πρόοδο όλοι -πλην των Ελλήνων πολιτικών- απεδέχθησαν πως η αναζήτηση της «δίκαιης τιμής» είναι μάταιος κόπος. Κατάλαβαν πως αυτή διαμορφώνεται καθημερινά στην αγορά. Αν κάποιος αγοράσει ένα στιλογράφο έναντι ενός ευρώ σημαίνει ότι θεωρεί την τιμή δίκαιη και γι’ αυτό τον αγοράζει. Αν τον θεωρεί ακριβό -δηλαδή πιστεύει ότι η τιμή είναι άδικη- δεν τον αγοράζει. Δίκαια πράγματα... Στην Ελλάδα το «η δίκαιη τιμή» ανήκει στις μακραίωνες παραδόσεις του έθνους. Κάθε χρόνο τέτοια εποχή ελεεινολογούμε τους αισχροκερδείς και την τιμή των αγγουριών. Είμαστε σίγουροι ότι τα 3 ευρώ ανά κιλό δεν προσεγγίζουν τη «δίκαιη τιμή» αυτών των καλοκαιρινών λαχανικών, αλλά κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να μας πει σε ποιο ύψος θα έπρεπε να είναι η τιμή για να θεωρηθεί δίκαιη. Ολοι μιλούν περί αισχροκέρδειας, αλλά κανείς δεν εξηγεί πού τελειώνει το κέρδος και πού αρχίζει το αίσχος. Πρέπει να καταλάβουμε επιτέλους ότι τιμές στην αγορά διαμορφώνονται από τις συναλλαγές συναινούντων ενηλίκων. Το γεγονός δηλαδή ότι ο καφές σε κάποια μέρη της Αθήνας φτάνει τα 4 ευρώ, σημαίνει ότι εκτός από την επιθυμία κάποιων καταστηματαρχών να κερδοσκοπήσουν, υπάρχει και η ανάγκη ικανού αριθμού ανθρώπων να «ζημιοσκοπήσουν». Χωρίς τους δεύτερους τα ακριβά μαγαζιά θα έκλειναν και οι τιμές θα διαμορφωνόταν χαμηλά. Το θέμα όμως είναι ότι η ακρίβεια στην αγορά είναι απλώς ο πυρετός της οικονομίας. Αποδεικνύει ότι υπάρχει υπερβάλλουσα ρευστότητα, η οποία συντηρεί τις υψηλές τιμές. Αυτή η ρευστότητα προέρχεται κυρίως από μαύρα εισοδήματα τα οποία το κράτος δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να πατάξει. Επειδή λοιπόν το ελληνικό κράτος είναι ανίκανο να ελέγξει το πολύ μαύρο χρήμα που κυκλοφορεί, οι υπουργοί θεατρινίζουν ως προς τα συμπτώματα. Ταυτόχρονα όμως διακινούν συνωμοσιολογία νέας κοπής. Η αγορά παρουσιάζεται ως μια συνωμοσία όπου συνασπισμένοι οι αγγουροπαραγωγοί έχουν αποφασίσει να αλλάξουν τα φώτα του πτωχού πλην άβουλου καταναλωτή. Η «συνωμοσιολογία της ακρίβειας» μπορεί να μην έχει στόχο, έχει όμως ιδεολογικό υπόβαθρο το οποίο εμφανίζεται στη μόνιμη επωδό: «Τι κάνει το κράτος;». Ε, λοιπόν, κάποια στιγμή ίσως πρέπει να το αντιληφθούμε. Παρά τις απέλπιδες προσπάθειες των κυρίων Κουλούρη και Φώλια να δείξουν ότι κάτι κάνουν, το κράτος δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Οποτε προσπάθησε να επιβάλλει «δίκαιες τιμές» (π.χ. στις πρώην σοσιαλιστικές κοινωνίες), δεν στραγγάλισε τις τιμές, αλλά τις κοινωνίες.