| Αμήχανη η Δύση απέναντι στην Τουρκία Του Slavoj Zizek*/ The Guardian Τις τελευταίες ημέρες είδαμε και πάλι τον Ντικ Τσένι και τον Τόνι Μπλερ να κουνάνε απειλητικά το δάχτυλο προς την Τεχεράνη, αλλά οι απειλές τους αυτές ωχριούν μπροστά στη δήλωση του Μπερνάρ Κουσνέρ ότι ο κόσμος θα πρέπει να ετοιμαστεί για το χειρότερο σενάριο στο Ιράν, το οποίο δεν είναι φυσικά άλλο από την πολεμική σύρραξη. Οι ρητορικές πομφόλυγες συνεχίστηκαν με τον Τζορτζ Μπους να προειδοποιεί ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μπορεί να προκαλέσει έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναρωτιέται κανείς γιατί πρέπει να τους πιστέψουμε τώρα, μετά την εξαπάτησή μας σχετικά με τα υποτιθέμενα όπλα μαζικής καταστροφής του Ιράκ. Πριν από λίγους μήνες πάντως, η τοποθέτηση του Κουσνέρ στην ηγεσία του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών χαιρετίστηκε ως ευχάριστη έκπληξη ακόμη και από τους αντιπάλους του Νικολά Σαρκοζί. Η πρόσφατη ανακοίνωσή του όμως για το θέμα του Ιράν, μας αποκαλύπτει τον πραγματικό συμβολισμό που κρύβεται πίσω από τον αινιγματικό διορισμό του σε αυτή τη θέση: η φρασεολογία του Κουσνέρ σηματοδοτεί την επιστροφή του «μιλιταριστικού ανθρωπισμού». Το πρόβλημα με τον μιλιταριστικό ανθρωπισμό δεν έγκειται στο ότι είναι «μιλιταριστικός», αλλά στο ότι είναι «ανθρωπισμός». Γι’ αυτό, λοιπόν, στη νέα παγκόσμια τάξη δεν συναντάμε πλέον παραδοσιακούς πολέμους μεταξύ κυρίαρχων κρατών τα οποία οφείλουν να σέβονται ορισμένους κανόνες (περίθαλψη των αιχμαλώτων, απαγόρευση χρήσης κάποιων τύπων όπλων, κ.λπ). Αντιθέτως, οι πόλεμοι σήμερα γίνονται στο όνομα της προστασίας των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ερώτηση «κλειδί» επομένως στην προκειμένη περίπτωση είναι ποιοι είμαστε «εμείς», εις το όνομα των οποίων πολεμούν ο Μπλερ και ο Κουσνέρ. Αυτό το «εμείς» αναφέρεται στην απολιτική κοινότητα των πολιτισμένων ανθρώπων η οποία δρα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Την απάντηση (ή μάλλον μία επιπλέον παράμετρο στην ερώτηση) την πήραμε την περασμένη εβδομάδα, όταν το τουρκικό κοινοβούλιο, σε πείσμα των ΗΠΑ και της Ευρώπης, έδωσε άδεια στον στρατό για εκτεταμένες επιχειρήσεις εναντίον Κούρδων ανταρτών μέσα στο έδαφος του Ιράκ. Καθώς λοιπόν η Τουρκία ετοιμάζεται από ώρα σε ώρα να κηρύξει το δικό της πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, η Δύση νιώθει ότι κάποιος παρείσακτος προσπαθεί να μπει στο κλειστό κλαμπ του «εμείς», εκείνων δηλαδή που έχουν το μονοπώλιο στον μιλιταριστικό ανθρωπισμό. Η αμηχανία της Δύσης μπροστά στην απαίτηση της Τουρκίας να θεωρηθεί «ένας από μας», αποδεικνύει περίτρανα τους άγραφους κανόνες και τις βουβές απαγορεύσεις που ορίζουν ποια είναι τα μέλη της «πεφωτισμένης ανθρωπότητας». Το Τουρκικό ζήτημα –η αμφιθυμία της Ευρώπης απέναντι στην τουρκική ένταξη– δεν αφορά τόσο την Τουρκία όσο την ίδια την Ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το αδιέξοδο με το Ευρωσύνταγμα και οι προσπάθειες των ηγετών της Γηραιάς Ηπείρου να αποφύγουν τα δημοψηφίσματα για την έγκριση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης, είναι σημάδια ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα βρίσκεται σε αναζήτηση ταυτότητας. Σύμφωνα με τον μεγάλο συντηρητικό διανοούμενο Τ. Σ. Ελιοτ, υπάρχουν στιγμές στην ιστορία όπου η μόνη επιλογή που υπάρχει είναι αυτή μεταξύ σέκτας και αθεϊσμού. Ο μόνος τρόπος να διασωθεί, δηλαδή, μία θρησκεία είναι να διαχωριστεί από το κύριο δογματικό πυρήνα της. Κατ’ ανάλογο τρόπο, η μόνη ελπίδα διάσωσης της Ευρώπης σήμερα είναι ο διαχωρισμός της από την παραδοσιακή ευρωπαϊκή κληρονομιά, από την αποσύνθεση της παλιάς Ευρώπης, ώστε να προαχθεί μία νέα ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το ζητούμενο είναι όντως δύσκολο, καθώς προϋποθέτει ένα βήμα προς το άγνωστο, αλλά είναι το μόνο αντίδοτο ενάντια στην σταδιακή παρακμή. Σε κάθε άλλη περίπτωση, η Ευρώπη θα μετατραπεί σε αυτό που ήταν η Ελλάδα για την ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ένας προορισμός νοσταλγικού πολιτιστικού τουρισμού, χωρίς καμία περαιτέρω σημασία. *Ο Σλοβένος φιλόσοφος Slavoj Zizek είναι καθηγητής στο κολλέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Scriptα. |
Comments