Οι Αρμένιοπι κι εμείς πηγή Καθημερινή

Οι Αρμένιοι κι εμείς

Του Βλαση Αγτζιδη*

H οδυνηρή ήττα του προέδρου Μπους στην αμερικανική Βουλή για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σηματοδοτεί μια αλλαγή στη συμπεριφορά των αμερικανικών πολιτικών ελίτ που δύσκολα η εκάστοτε κυβέρνηση μπορεί να παρακάμψει.

Οσο η Τουρκία θα μένει καθηλωμένη στην απόλυτα αρνητική στάση, επωμιζόμενη την τότε πολιτική γενοκτονίας των χριστιανικών κοινοτήτων που άσκησαν οι Νεότουρκοι εθνικιστές, τόσο θα προσθέτει ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο στη διεθνή της εικόνα.

Ομως, η εξέλιξη είναι ιδιαιτέρως σημαντική και για μας, εφόσον η γενοκτονία των Αρμενίων βρίσκεται στο ίδιο ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο που πραγματοποιήθηκε και η γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής (κυρίως στον Πόντο και την Ιωνία). Η Ελλάδα ήδη έχει αναγνωρίσει τη γενοκτονία αυτή και έχει θεσπίσει από τη δεκαετία του ’90 δύο επίσημες Ημέρες Μνήμης, 19 Μαΐου για τη γενοκτονία στον Πόντο και 14 Σεπτεμβρίου για τη γενοκτονία στο σύνολο της Μικράς Ασίας.

Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από το αμερικανικό Κοινοβούλιο, όπως και από το γαλλικό και το ιταλικό λίγα χρόνια πριν, έχει ιδιαίτερη σημασία. Πρωτίστως, όπως είχαμε γράψει παλαιότερα στην «Καθημερινή», αποτελεί πράξη αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας, εφόσον η αμερικανική κυβέρνηση –όπως και το γαλλικό και το ιταλικό κράτος στα κρίσιμα χρόνια πριν από το ’22– ευνόησε την οριστική εδραίωση του τουρκικού εθνικισμού στα πολυεθνικά οθωμανικά εδάφη.

Ετσι, λοιπόν, η αναγνώριση αυτή επαναφέρει στη μνήμη των σύγχρονων κοινωνιών το χριστιανικό ολοκαύτωμα, που πραγματοποίησε ο τουρκικός εθνικισμός στις αρχές του 20ού αιώνα, μέρος του οποίου υπήρξε η γενοκτονία των Αρμενίων.

Το παραγνωρισμένο αυτό Ολοκαύτωμα άρχισε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1924 με την περάτωση της Ανταλλαγής των πληθυσμών, αποτέλεσμα της αναθεωρητικής Συνθήκης της Λωζάννης. Θύματα ήταν οι περισσότερες γηγενείς χριστιανικές ομάδες, πλην των λεγόμενων Φραγκολεβαντίνων και των ελάχιστων τουρκοορθόδοξων της Καππαδοκίας. Οι μονοφυσίτες (Αρμένιοι, Ασσύριοι και λίγοι Κούρδοι), οι ορθόδοξοι (Ελληνες στον Πόντο, την Ιωνία, την Καππαδοκία και την Ανατολική Θράκη, καθώς και Αραβες Σύροι στον οθωμανικό Νότο), οι προτεστάντες (Αρμένιοι και Ελληνες) και οι καθολικοί (Αρμένιοι και Αραβες), ανέρχονταν σε τέσσερα εκατομμύρια περίπου. Μετά το τέλος της μεγάλης ανθρωποσφαγής, λίγες μόνο δεκάδες χιλιάδες παρέμειναν στα πατρικά τους εδάφη. Οι Ελληνες που εξοντώθηκαν την περίοδο αυτή πιθανόν να ανέρχονται σε ένα εκατομμύριο άτομα.

Η προσπάθεια των Αρμενίων ανοίγει τον δρόμο για τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας που πραγματοποιήθηκε εις βάρος των ελληνικών πληθυσμών της Δυτικής Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης και την καταγραφή της στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας.

* Ο κ. Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ Ιστορίας.