ο Πούτιν αμφισβητεί την υπερδύναμη.-καθημερινή
Με σειρά σημαντικών, πολιτικά και συμβολικά, κινήσεων ανασυγκροτεί τη Ρωσία ως αυτόνομη, παγκόσμια δύναμη έναντι των ΗΠΑ Του Πετρου Παπακωνσταντινου
Επί προεδρίας του Βλαντιμίρ Πούτιν, η Ρωσία επιμένει να αμφισβητεί το αξίωμα του Ουμπέρτο Eκο ότι «τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις». Τον Αύγουστο του 2000, μόλις τέσσερις μήνες μετά την εκλογή του Πούτιν στο ανώτατο αξίωμα, η χώρα τυλίχτηκε στο πένθος με τη βύθιση του πυρηνικού υποβρυχίου «Κουρσκ» στη Θάλασσα Μπάρεντς - ένα γεγονός που εξακολουθεί να περιβάλλεται από αναπάντητα ερωτήματα, αλλά, σε κάθε περίπτωση, κατέληξε να συμβολίζει την καταβαράθρωση της έκπτωτης υπερδύναμης στο ναδίρ της γεωπολιτικής της ισχύος. Στις 2 Αυγούστου 2007, προς το τέλος της προεδρίας Πούτιν, ένα άλλο σημαντικό γεγονός στα βάθη των παγωμένων θαλασσών του Βορρά ήρθε να γίνει, εντελώς αντίστροφα, σύμβολο της ανανεγεννημένης ρωσικής ισχύος.
Λόγος γίνεται για την πολύκροτη αποστολή ρωσικού βαθυσκάφους, που τοποθέτησε ρωσική σημαία από τιτάνιο σε βάθος 4.261 μέτρων κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Αρκτικού Ωκεανού, τονίζοντας εμφαντικά τις -βασισμένες στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας- ρωσικές διεκδικήσεις στην Αρκτική. Ο επικεφαλής της αποστολής, Αρτουρ Τσιλινγκάροφ, εκτός από κορυφαίος επιστήμονας είναι και αντιπρόεδρος της ρωσικής Δούμας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν του τηλεφώνησε προσωπικά για να τον συγχαρεί. Επιστρέφοντας στη Μόσχα, ο Τσιλινγκάροφ δέχθηκε υποδοχή ήρωα, που θύμιζε εκείνη του Γιούρι Γκαγκάριν μετά την ιστορική πτήση του «Σογιούζ».
Πέραν των όσων έχουν γραφτεί για την οικονομική σημασία της Αρκτικής (εκτιμάται ότι ενδέχεται να περιέχει το 25% των ανεξακρίβωτων αποθεμάτων του πλανήτη σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο) και την ισχυρή πιθανότητα εγκατάστασης βάσεων από ΗΠΑ, Ρωσία και Καναδά, αυτή η συμβολική διάσταση στη ρωσική «εποποιία της Αρκτικής» δεν θα πρέπει να υποτιμάται. Πολύ περισσότερο, που δεν πρόκειται για μεμονωμένη ενέργεια, αλλά για κρίκο σε μια αλυσίδα καταιγιστικών πρωτοβουλιών της Ρωσίας, οι οποίες, λόγω θερινής ραστώνης, ακόμη δεν έχουν εκτιμηθεί με τη σοβαρότητα που τους αξίζει.
Στη Μεσόγειο
Παρασκευή 3 Αυγούστου: Μόλις μία ημέρα μετά το «σοκ της Αρκτικής», η Μόσχα εμφανίστηκε αποφασισμένη να επανέλθει δριμύτερη στα θερμά νερά της Μεσογείου. Ο αρχηγός του ρωσικού ναυτικού, ναύαρχος Βλαντιμίρ Μασόριν, δήλωσε ότι η Μόσχα σκοπεύει να αποκτήσει εκ νέου μόνιμη στρατιωτική παρουσία στη Μεσόγειο - κάτι που συνέβαινε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, με τις ναυτικές βάσεις της στη Λαττάκεια και την Ταρτούς της Συρίας.
Από την εποχή των τσάρων, η πρόσβαση της Ρωσίας στις θερμές θάλασσες του Νότου, ως προϋπόθεση για την επιβίωσή της απέναντι στις ισχυρές, ναυτικές αυτοκρατορίες, ήταν έμμονη ιδέα του Κρεμλίνου. Σήμερα, η μόνη πρόσβαση εξασφαλίζεται από τη βάση της Σεβαστούπολης, η διατήρηση της οποίας εξαρτάται, ωστόσο, από το απρόβλεπτο πολιτικό μέλλον της Ουκρανίας (η συνθήκη για την ενοικίαση της βάσης λήγει το 2017). Αντιλαμβάνεται λοιπόν εύκολα κανείς το ρωσικό ενδιαφέρον για τις συριακές βάσεις. Ενδεχόμενη επιστροφή της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο θα είχε άμεσες επιπτώσεις στους συσχετισμούς δύναμης στη Μέση Ανατολή - προστασία του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία και αυξημένος ρόλος της Ρωσίας σε Λίβανο και Παλαιστίνη, σε βάρος του Ισραήλ και των ΗΠΑ.
Περιπολίες
Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 17 Αυγούστου, ήρθε μια νέα επίδειξη δύναμης του Πούτιν, απάντηση στην επιχείρηση περικύκλωσης της Ρωσίας με την αμερικανική, αντιπυραυλική ασπίδα σε Τσεχία και Πολωνία. Ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε ότι θα ξαναρχίσουν, για πρώτη φορά μετά το 1992, οι περιπολίες των στρατηγικών -δηλαδή, ικανών να καταφέρουν πυρηνικά πλήγματα- ρωσικών βομβαρδιστικών μεγάλης ακτίνας δράσης στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Αρκτικό Ωκεανό. Ακολούθησε, την περασμένη εβδομάδα, η μεγαλύτερη έκθεση ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών και πυραυλικών συστημάτων νέας γενιάς από τη διάλυση της ΕΣΣΔ και η δήλωση Πούτιν ότι η χώρα του εννοεί να χρησιμοποιήσει τα αυξημένα έσοδά της από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου για να αποκτήσει την υπεροχή στους αιθέρες.
Αλλά η σημαντικότερη, από πολιτική άποψη, εξέλιξη ήταν η σύνοδος της «Ομάδας της Σαγκάης» (Ρωσία, Κίνα, πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας) στο Μπισκέκ του Κιργιζιστάν και τα μεγάλης κλίμακας ρωσοκινεζικά γυμνάσια στα Ουράλια, το διήμερο 15 - 16 Αυγούστου. Αν οι Ρίτσαρντ Νίξον και Χένρι Κίσινγκερ πέτυχαν τον διπλωματικό άθλο να προσεταιρισθούν την Κίνα, «σπάζοντας» το μέτωπο Μόσχας - Πεκίνου, η κυβέρνηση Μπους «κατάφερε» να φέρει πιο κοντά από κάθε άλλη φορά, μετά το θάνατο του Στάλιν, τους δύο γίγαντες της Ευρασίας. Το σαφέστατο μήνυμα της «Ομάδας της Σαγκάης» ήταν ότι η πλούσια σε υδρογονάνθρακες και γεωστρατηγικά σημαντικότατη Κεντρική Ασία είναι ζήτημα της ρωσοκινεζικής συμμαχίας και όχι της Αμερικής ή γενικότερα της Δύσης. Είναι ενδεικτικό ότι Μόσχα και Πεκίνο απέρριψαν το αίτημα των ΗΠΑ να στείλουν παρατηρητή, ενώ αντίθετα δέχθηκαν στη σύνοδο τον πρόεδρο του Ιράν Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ - χωρίς, όμως, να κάνουν τη χώρα του πλήρες μέλος.
Τελευταία στη σειρά των θεαματικών κινήσεων της Μόσχας ήταν η πρόταση - έκπληξη να προβληθεί η αντιυποψηφιότητα του Τσέχου Γιόζεφ Τοσόφσκι απέναντι στον Γάλλο Ντομινίκ Στρος-Καν, υποψήφιο της Ε.Ε., για την προεδρία του ΔΝΤ. Μια κίνηση που είχε ως στόχο όχι τη Γαλλία ή την Ε.Ε., αλλά τη φιλοαμερικανική κυβέρνηση της Τσεχίας (η οποία δεν τόλμησε να υποστηρίξει τη ρωσική πρόταση) και μέσω αυτής τις ΗΠΑ. Κυρίως δε να στείλει το μήνυμα ότι η Ρωσία δεν θα ανεχθεί στο εξής ζητήματα διεθνούς ενδιαφέροντος να «κλείνουν» μεταξύ της τριάδας ΗΠΑ - Ε.Ε. - Ιαπωνίας. Η Ρωσία είναι ξανά εδώ, όχι κατ' ανάγκην ως αντίπαλος, πάντως ως αυτόνομη δύναμη, αντίβαρο στην αμερικανική ηγεμονία, ήταν το μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η οικονομική ανόρθωση της Ρωσίας (η οποία έχει αποπληρώσει πλήρως το ύψους 22 δισ. δολαρίων χρέος της προς το ΔΝΤ) καθιστά πιο σοβαρή την προσπάθεια γεωπολιτικής ανάκαμψης. Ωστόσο, οι ανοιχτές κοινωνικές πληγές της χώρας και το τεράστιο δημογραφικό της πρόβλημα καθιστούν το εγχείρημα του Πούτιν ασταθές. Επιπλέον, σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ενωση που, χάρη και στα κομμουνιστικά κόμματα, είχε μια ορισμένη ιδεολογική διεισδυτικότητα στην κοινή γνώμη της Δύσης, η σημερινή ρωσική ηγεσία, με τον ωμό πραγματισμό και τις αυταρχικές ροπές της, φαίνεται να υποτιμά πλήρως αυτόν τον παράγοντα. Ωστόσο, καμία μεγάλη δύναμη στην Ιστορία δεν έγινε μεγάλη χωρίς να εξασφαλίσει ένα μίνιμουμ κοινωνικής σταθερότητας στο εσωτερικό και ιδεολογικής ακτινοβολίας στο εξωτερικό.
Αλλαγή πλεύσης στο Κοσσυφοπέδιο
Η αμηχανία της Ουάσιγκτον και των ισχυρότερων συμμάχων της απέναντι στις σημαντικότατες αυτές εξελίξεις δείχνει ότι η Δύση δεν έχει ακόμη «χωνέψει» το καλοκαιρινό μπαράζ Πούτιν και δεν έχει καταλήξει στην ακολουθητέα γραμμή πλεύσης. Σε κάθε περίπτωση, αναγκάζεται να πάρει πιο σοβαρά τη νέα, «αντιιμπεριαλιστική» γραμμή που δρομολόγησε ο Ρώσος πρόεδρος με την πολύκροτη ομιλία του στο Μόναχο, τον περασμένο Φεβρουάριο, και η οποία μόλις τώρα αρχίζει και παίρνει σάρκα και οστά.
Χαρακτηριστική περίπτωση το Κοσσυφοπέδιο. Μέχρι πρότινος, οι Αμερικανοί θεωρούσαν ρητορικές ή απλώς διαπραγματευτικές τις αντιδράσεις του Κρεμλίνου στο σχέδιο Αχτισάαρι και προωθούσαν την εσπευσμένη, μονομερή ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου. Τώρα, ΗΠΑ και Ε.Ε. αναγκάστηκαν να ανοίξουν νέο γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ Σέρβων και Αλβανών, μέχρι τον Δεκέμβριο, συγκρότησαν «τρόικα» με τη συμμετοχή της Ρωσίας, ενώ ο απεσταλμένος της Ε.Ε., Γερμανός διπλωμάτης Βόλφγκανγκ Ισινγκερ έθεσε για πρώτη φορά ζήτημα διχοτόμησης του Κοσσυφοπεδίου και ενσωμάτωσης του βορείου τμήματός του στη Σερβία.
Comments