Η θυσία του Κάρατζιτς /kathimerini

Tου Aντωνη Kαρκαγιαννη

Δεν είμαι από αυτούς που πανηγυρίζουν για τη σύλληψη του Κάρατζιτς. Ολοι ξέρουμε ότι ύστερα από έναν πόλεμο, την ιστορία του την γράφουν οι νικητές, και η διαδικασία της Χάγης είναι μέρος αυτής της νικητήριας ιστοριογραφίας. Ούτε αμφισβητώ εκ των προτέρων το κατηγορητήριο εναντίον του. Απλώς πιστεύω ότι αυτό, όπως και το κατηγορητήριο εναντίον του μακαρίτη Μιλόσεβιτς, δεν περιγράφουν συνολικά την αγριότητα του πολέμου στη Σερβία, ούτε εξαντλούν τις ευθύνες γι’ αυτόν. Το ίδιο πιστεύω ότι συνέβη και με το δικαστήριο της Νυρεμβέργης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καταδίκασε μικρή ομάδα στελεχών του Χίτλερ για πρωτοφανή εγκλήματα κατά των αμάχων που διαπράχθηκαν μπροστά στα μάτια όλης της Ευρώπης, που σχεδόν κάθε Ευρωπαίος ήταν και αυτόπτης μάρτυς. Αν όμως μιλάμε για ιστορία και ιστοριογραφία, η δίκη και η καταδίκη της Νυρεμβέργης δεν ξεπερνάει τα όρια του εκδικητικού θριάμβου των νικητών.

Στην περίπτωση του Κάρατζιτς, από αλλού ξεπροβάλλει μικρή ακτίνα φωτός και τρεμάμενης ελπίδας. Από το ότι ο σερβικός λαός και η ηγεσία του θεωρούν τη σύλληψη του Κάρατζιτς και την «απόδοση δικαιοσύνης» βασική προϋπόθεση για τον ευρωπαϊκό τους προσανατολισμό και την ένταξή τους στην «ευρωπαϊκή οικογένεια». Εστω με τη θυσία του ακροδεξιού εθνικιστή (να μην το ξεχνάμε και αυτό) Κάρατζιτς και ενδεχομένως της πραγματικής ιστορίας του πολέμου.

Σε εποχή διαδεδομένου «ευρωσκεπτικισμού» (με τη λέξη αυτή εκφράζεται η δυσπιστία για το παρόν και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης) υπάρχει ένα σταθερό λαϊκό υπόστρωμα που θεωρεί την ένταξη ως τη μόνη ελπίδα για την εθνική επιβίωση. Αν με αυτούς τους όρους είχαν τεθεί τα ερωτήματα στον ιρλανδικό λαό δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα απαντούσε τόσο αρνητικά. Δεν ετέθη το δίλημμα παραμονής ή αποχώρησης από την Ε. Ε. Για τους λαούς που είναι ήδη ενταγμένοι, η ένταξη είναι το «ένα το κρατούμενο», ο «ευρωσκεπτικισμός» είναι από εκεί και πέρα και κυρίως αφορά στα περισσότερα οφέλη που κάθε λαός επιδιώκει να αποκομίσει.

Διαφορετική είναι η θέση των ηττημένων Σέρβων που χάριν της ευρωπαϊκής προοπτικής αποφασίζουν να θυσιάσουν τον Κάρατζιτς και τη μάλλον θλιβερή ιστορία της ήττας των.

Κάπως έτσι δεχθήκαμε την απίστευτη ένταξη στην Ε. Ε. της ηττημένης στον πόλεμο και διχασμένης Κυπριακής Δημοκρατίας. Οχι σαν καταδίκη του πολέμου και δικαίωση των ηττημένων. Αλλά σαν ελπίδα αποκατάστασης της ενότητας και της ειρηνικής συμβίωσης. Παρόλο ότι σε πολλούς, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, ελλοχεύει η λογική του «ένα το κρατούμενο» και «ας το κρατήσουμε για τον εαυτό μας», περισσότερο η Ε. Ε. και λιγότερο ίσως ο ΟΗΕ διαμορφώνουν τον φυσικό χώρο για κάποια λύση αποδεκτή από τις δύο κοινότητες των Κυπρίων.