Η αγωνία του κ. Χ. Πόλσον πριν την καταιγίδα./kathimerini

The Washington Post

Ο Χένρι Πόλσον φορούσε πουκάμισο κοντομάνικο την περασμένη Πέμπτη όταν βρισκόταν στο γραφείο του στο υπουργείο Oικονομικών, είχε επίσης λυτή τη γραβάτα του και τα πόδια του πάνω στο τραπεζάκι με τον καφέ του. Πίσω από την καρέκλα του μία οθόνη του Bloomberg έδειχνε αριθμούς και τιμές σχετικά με τη θύελλα στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αλλά ο κ. Πόλσον δεν είχε επικεντρωμένη την προσοχή του προς τα εκεί. Μιλούσε για τις μακροπρόθεσμες δομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, όπως ελπίζει, θα οδηγήσουν σε ένα μεγαλύτερο βαθμό σταθερότητας.

Η αγωνία του κ. Πόλσον είναι, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ότι μπόρεσε να προβλέψει ότι τα σύννεφα της καταιγίδας είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται πριν από δύο χρόνια, μόλις είχε αναλάβει τα ηνία του υπουργείου Οικονομικών. Θυμάται ότι σε κάποια από τις συναντήσεις που είχε με τον πρόεδρο Μπους τον είχε συμβουλεύσει ότι «δεν θα περνούσαν καν δυόμισι χρόνια προτού νιώσει ακόμη τα επακόλουθα μιας δυσάρεστης κατάστασης».

Ο κ. Πόλσον είχε προειδοποιήσει επίσης τον πρόεδρο Μπους για την αυξανόμενη χρήση των χρηματιστηριακών παραγώγων και για τον τρόπο με τον οποίο έθεταν έναν βασικό κίνδυνο στις αγορές. Και όπως εξομολογείται, ένιωσε ανησυχία για την υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης προς τους στεγαστικούς κολοσσούς Fannie Mae και Freddie Mac για να ανταποκριθούν στα χρέη τους. Τονίζει, μάλιστα, ότι «δεν χρειαζόταν να είναι κάποιος μεγαλοφυής για να αντιληφθεί ότι στο θέμα αυτό υπήρχαν προβλήματα. Τα προβλήματα ήταν μεγάλα και αποτελούσαν κίνδυνο ανά πάσα στιγμή».

Είναι όμως άλλο πράγμα να διαισθανθείς ότι μία κρίση υποβόσκει και άλλο το να κινητοποιήσεις την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να πράξει κάτι για να την αποτρέψει. Και όλα αυτά τα χρόνια οικονομικά προβλήματα είχαν συμπεριληφθεί στους «φακέλους κατεπείγουσας προτεραιότητος» της Ουάσιγκτον.

Η αμερικανική κυβέρνηση είχε στηρίξει την απόφαση του κ. Πόλσον τον Ιούνιο του 2007 να επεξεργαστεί ένα αναλυτικό πρόγραμμα με στόχο τη δημιουργία ενός νέου «Σχεδίου Μεταρρυθμιστικών Ελέγχων». Πρότεινε λοιπόν εκσυγχρονιστικές μεθόδους ελέγχου και ένα νέο ρόλο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας ως αποκλειστικού φορά επίτεύξης της σταθερότητος των αγορών.

Αλλά μέχρι τον Μάρτιο του 2008 -εποχή της ολοκλήρωσης του σχεδίου του κ. Πόλσον- είχε ξεσπάσει η κρίση στην Bear Sterns. Τα προβλήματα τα οποία είχε τότε θεωρητικά παρατηρήσει θα εμφανίζονταν τώρα στην πραγματικότητα. Τρεις παράγοντες έκαναν την κρίση να διαφέρει από τις άλλες που είχαν σημειωθεί στο παρελθόν.

Οι παράγοντες αυτοί, κατά τη γνώμη του κ. Πόλσον, είναι: α) Η πολυπλοκότητα των παραγώγων και άλλων χρηματοπιστωτικών προϊόντων εντός του συστήματος. β) Τα συσσωρευθέντα χρέη στα λογιστικά βιβλία των πιστωτών και των δανειοληπτών. γ) Η ασυγκράτητη ανατίμηση της αξίας των κατοικιών, η οποία οδήγησε στις διορθρώσεις στη στεγαστική αγορά και συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.

Η εργασία του κ. Πόλσον κατά τις τελευταίες εβδομάδες συνίστατο στη διαχείριση των κρίσεων. Οπως λέει, προσπάθησε να εφαρμόσει τους ίδιους κανόνες που είχε εφαρμόσει στην Goldman Sachs όταν ήταν διευθύνων σύμβουλος. Δηλαδή, «όταν παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα δεν προσπαθείς να το προσπεράσεις, αλλά να το αντιμετωπίσεις».

Ο κ. Πόλσον και ο επίσης «διαχειριστής κρίσεων», ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας Μπεν Μπερνάνκι, έχουν δεχτεί επικρίσεις ότι είναι πολύ προσκολλημένοι στις στρατηγικές τους και ότι ενεργούν πάρα πολύ γρήγορα στο να εκχωρούν κεφάλαια προς διάσωση προβληματιζομένων χρηματοπιστωτικών κολοσσών και ότι δεν επιδεικνύουν τη δέουσα προσοχή στην όλη χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική.

Οι συντηρητικοί, οι οποίοι θεωρούν την Fannie Mae και την Freddie Mac ως πυλώνες των δυνάμεων του φιλελευθερισμού και προνομιούχους, έχουν ήδη προβάλει στην επιχειρηματολογία τους ότι θα ήταν προτιμότερο να είχαν κρατικοποιηθεί ευθύς εξ αρχής, παρά να τους είχαν δοθεί νέες γραμμές πιστώσεων και ίσως και οικονομική βοήθεια από τα χρήματα των φορολογουμένων.

Ο κ. Πόλσον αντιπαραθέτει ότι οι επικριτές του δεν βρίσκονται στη δίνη του τυφώνα και ότι δεν αντιλαμβάνονται τα σοβαρά επακόλουθα της τοποθέτησης των 5 τρισ. δολαρίων από τα στεγαστικά χρέη των Fannie και Freddie στα λογιστικά βιβλία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Και είναι πάρα πολλοί εκείνοι στην Ουάσιγκτον, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, που άρχισαν να διερωτώνται εάν τα κρατικά ομόλογα θα πρέπει να διατηρηθούν στη δανειοληπτική κατηγορία αξιολόγησης του «τριπλού A», στην περίπτωση κατά την οποία οι υποχρεώσεις των Fannie και Freddie διπλασιαστούν έναντι του δημοσίου χρέους των Ηνωμένων Πολιτειών.