Μπούμερανγκ ο «μακεδονισμός» Γκρούεφσκι./kathimerini

Προβληματισμός στον ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ενωση και τις ΗΠΑ για τις διεκδικήσεις του πρωθυπουργού των Σκοπίων

Του Αθανασιου Ελλις

Σε διπλωματικό μπούμερανγκ εξελίχθηκε ο επίπλαστος «μακεδονισμός» που επιχείρησε να προβάλει ο Νίκολα Γκρούεφσκι τις τελευταίες εβδομάδες. Η προσπάθειά του να αλλοιώσει, και τελικά να διαστρεβλώσει, το περιεχόμενο της διαφοράς με την Ελλάδα έπεσε στο κενό. ΟΗΕ, Ε.Ε. και ΗΠΑ πήραν αποστάσεις από το ζήτημα «μακεδονικής μειονότητας» που επιχείρησε να θέσει, ενώ εμπεδώνεται σταδιακά η εντύπωση σε διεθνείς κύκλους ότι ο πρωθυπουργός της γείτονος όχι μόνο δεν αναζητεί έντιμη λύση στο θέμα του ονόματος, αλλά στον βωμό της προσωπικής του ηγεμονίας στο εσωτερικό της μικρής χώρας του είναι διατεθειμένος να θυσιάσει τη σταθερότητα ολόκληρης της Βαλκανικής.

Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με σκεπτικισμό τη διολίσθηση του κ. Γκρούεφσκι προς την αλαζονεία, η οποία βραχυπρόθεσμα του αποφέρει πολιτικά οφέλη στην εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά μακροπρόθεσμα πλήττει το πραγματικό συμφέρον του λαού του αλλά και του ιδίου, καθώς απομακρύνει τους πολίτες της χώρας του από την ασφάλεια του ΝΑΤΟ και την ευημερία της Ε.Ε. Ταυτόχρονα, με τις σπασμωδικές κινήσεις του τραυματίζει ακόμη περισσότερο το όποιο κύρος του είχε απομείνει μετά τη νοθεία και τη βία που σημάδεψε τις εκλογές της 1ης Ιουνίου.

Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ υπήρξε διπλά «άτυχος», καθώς η χρονική συγκυρία δεν απεδείχθη ευνοϊκή γι' αυτόν. Τη στιγμή που επιχειρούσε να επενδύσει σε έναν ιδιότυπο εθνικιστικό μεγαλοϊδεατισμό, η σύλληψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς ήρθε να θυμήσει σε όλους τα δεινά που δημιούργησε ο εθνικισμός στα Βαλκάνια. Και όταν η συγκεκριμένη ιδεολογία επιστρέφει, έστω και με σαφώς ηπιότερη μορφή, παραμένει, τηρουμένων των αναλογιών, εξίσου ανησυχητική. Παρά την αμφιλεγόμενη στάση των ελληνικών κυβερνήσεων στο παρελθόν έναντι του άκρατου εθνικισμού όταν τύχαινε αυτός να προέρχεται από «φίλες χώρες», η εκ νέου ανάδειξη του προβλήματος με την παραπομπή του πρώην ηγέτη των Σερβοβόσνιων στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τα εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία δεν δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για να αναπτύξει ο κ. Γκρούεφσκι τις αλυτρωτικές του διεκδικήσεις.

Ο Μάθιου Νίμιτς

Οι ενέργειες του πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ έχουν προβληματίσει και τον Μάθιου Νίμιτς ο οποίος προσηλωμένος στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και στην Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995 εστιάζει τις προσπάθειές του στην εναπομείνασα διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ που είναι η επίτευξη συμφωνίας για την οριστική ονομασία της τελευταίας. Το τελευταίο που επιθυμεί ο διεθνής μεσολαβητής είναι μια ατέρμονη συζήτηση για επιπλέον ζητήματα που δεν θα επιτρέψουν την ευόδωση της μεσολάβησής του. Ταυτόχρονα, δεν τον έχει ενθουσιάσει ο ουσιαστικός παραγκωνισμός τού επί πολλά χρόνια διαπραγματευτή Νίκολα Ντιμιτρόφ με τον οποίο είχε αναπτύξει σχέση εμπιστοσύνης.

Ο μεσολαβητής του ΟΗΕ θα συνεχίσει τις διαβουλεύσεις στη διάρκεια του Αυγούστου, και θεωρεί κρίσιμο τον Σεπτέμβριο, καθώς ηγέτες και υπουργοί Εξωτερικών θα βρεθούν στη Νέα Υόρκη για να συμμετάσχουν στη Γεν. Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τη στιγμή που η προεδρία Μπους πλησιάζει στο τέλος της και η Ε.Ε. ετοιμάζεται να αποφανθεί επί της ενταξιακής προοπτικής της ΠΓΔΜ.

Εχοντας λάβει εκατέρωθεν ενθαρρυντικά μηνύματα σε σχέση με την ονομασία «Βόρεια Μακεδονία», ο κ. Νίμιτς επιθυμούσε να εκμεταλλευθεί τη συγκυρία και να καταθέσει συνολική πρόταση με την ελπίδα να γίνει αποδεκτή εντός του φθινοπώρου, 13 χρόνια μετά την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας στην οποία ο ίδιος συμμετείχε ως βοηθός του Σάιρους Βανς.

Η ομογένεια

Η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία θα βρεθεί στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, θα είναι έτοιμη να προσέλθει σε ουσιαστικές συνομιλίες εάν ο κ. Νίμιτς κρίνει ότι έχει σημειωθεί τέτοια πρόοδος που να δικαιολογεί ή να επιβάλλει την «τελική κίνηση» για την επίτευξη συμφωνίας.

Ταυτόχρονα, έναν περίπου μήνα πριν από τις προεδρικές εκλογές, η επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας θα εκμεταλλευθεί την παρουσία της στις ΗΠΑ για να έχει επαφές με την ελληνική ομογένεια στη Νέα Υόρκη, αλλά και στο Σικάγο όπου εκλέγεται ο Μπαράκ Ομπάμα. Ο Δημοκρατικός υποψήφιος έχει συνυπογράψει, μαζί με τον γνωστό φιλέλληνα Ρόμπερτ Μενέντεζ και την ελληνικής καταγωγής Ολυμπία Σνόου, ψήφισμα στη Γερουσία το οποίο καλεί την ΠΓΔΜ να σταματήσει τις αλυτρωτικές ενέργειες και να συνεργαστεί εποικοδομητικά με την Ελλάδα για την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής ονομασίας.

Ηγετικά στελέχη της ελληνικής ομογένειας εκτιμούν ότι ενδεχόμενη εκλογή του Ομπάμα θα δημιουργήσει ένα ευνοϊκότερο για την Ελλάδα πλαίσιο στο θέμα των Σκοπίων. Αντίθετα, ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος Τζον Μακέιν αναμένεται να κινηθεί στη γραμμή της κυβέρνησης Μπους, καθώς μεταξύ των στενών του συμβούλων συγκαταλέγονται υποστηρικτές και πρώην συνεργάτες της κυβέρνησης της ΠΓΔΜ.

Η στάση των ΗΠΑ

Ακόμη και η Ουάσιγκτον, που έχει αναδειχθεί στον πλέον σθεναρό υποστηρικτή των Σκοπίων, δεν ακολούθησε τον κ. Γκρούεφσκι στον μοναχικό δρόμο που επέλεξε. Και αυτό, διότι με τον μαξιμαλιστικό εθνικισμό του ο πρωθυπουργός των Σκοπίων θέτει σε ομηρία την πολιτική της κυβέρνησης Μπους στα Βαλκάνια, καθώς απομακρύνει την προοπτική συμφωνίας για το όνομα, και άρα την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ.

Δημόσια η Ουάσιγκτον αποφεύγει να πάρει σαφή θέση και περιορίζεται να επιμένει ότι πρέπει να υπάρξει λύση στο ζήτημα του ονόματος το ταχύτερο δυνατόν. Ιδιωτικά, όμως, Αμερικανοί διπλωμάτες τονίζουν ότι δεν τους εκπλήσσει η «ανάρμοστη» συμπεριφορά του κ. Γκρούεφσκι και κατανοούν ότι με τις κινήσεις του παρεμποδίζει τις διαπραγματεύσεις για το όνομα. Στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ επικρατεί ένας γενικότερος εκνευρισμός, καθώς το αδιέξοδο στις σχέσεις Αθήνας - Σκοπίων παρεμποδίζει την άσκηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στα Βαλκάνια. Οχι μόνο δεν υλοποιήθηκε ο στόχος της ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ, αλλά πρόσφατα οι γερουσιαστές Μενέντεζ και Σνόου «πάγωσαν» τον διορισμό του νέου Αμερικανού πρέσβη στα Σκόπια, Φίλιπ Ρίκερ, προκαλώντας την αγανάκτηση της Κοντολίζα Ράις.

Μάλιστα, η κ. Σνόου σε πρόσφατη επιστολή της ζητούσε από την κ. Ράις «να ενθαρρύνετε τη FYROM να σταματήσει τις παραβιάσεις των όρων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας και να την αναγνωρίσετε με το όνομα που θα συμφωνηθεί από τις δύο χώρες». Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απάντησε ότι πιέζει τις δύο κυβερνήσεις «να εντείνουν τις προσπάθειές τους και έναντι εσωτερικών ομάδων και να αποφεύγουν προκλήσεις ή άλλες μη βοηθητικές ενέργειες οι οποίες μπορεί να εκληφθούν ως ζημιογόνες για τις διαπραγματεύσεις». Παρά το περιτύλιγμα των ίσων αποστάσεων, αποδέκτης του μηνύματος σε σχέση με τις «μη βοηθητικές ενέργειες» είναι σαφώς ο κ. Γκρούεφσκι.

Θεωρητικά, ο Λευκός Οίκος μπορεί να υπερπηδήσει το εμπόδιο διορίζοντας προσωρινά πρέσβη στη διάρκεια της θερινής διακοπής των εργασιών της Γερουσίας, κίνηση που όμως θα προκαλέσει ένταση στις σχέσεις της κυβέρνησης με την επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων, κάτι που θα ήθελε να αποφύγει ο πρόεδρος Μπους ο οποίος προσβλέπει στη στήριξη της Γερουσίας σε σημαντικότερα θέματα εξωτερικής πολιτικής.