πηγή καθημερινή

Παντοδυναμία του δημοκρατικού Ισλάμ

Ευφυής πολιτικός ελιγμός του Ταγίπ Ερντογάν αποδεικνύεται η προεδρική υποψηφιότητα Γκιουλ

Αθ. Ελλις

Η επιλογή του Αμπντουλάχ Γκιουλ για την Προεδρία αποτελεί ευφυή πολιτικό ελιγμό του Ταγίπ Ερντογάν με τον οποίο καθίσταται παντοδύναμο το δημοκρατικό Ισλάμ στην Τουρκία. Εάν ο κ. Γκιουλ εκλεγεί από την τουρκική εθνοσυνέλευση, η σημερινή ηγεσία του κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης θα καταλαμβάνει και τα τρία κορυφαία πολιτειακά αξιώματα της χώρας: Πρόεδρος της Δημοκρατίας, πρωθυπουργός, και πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης. Ετσι, θα εδραιωθεί και θεσμικά η πολιτικοκοινωνική ιδεολογία του κυβερνώντος κόμματος και θα πληγεί, ίσως ανεπανόρθωτα, η κεμαλική παράδοση.

Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι πιθανότητες παραμονής του κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης στην εξουσία, καθώς ο λαοφιλής Ταγίπ Ερντογάν θα συνεχίσει να είναι πρωθυπουργός και θα ηγηθεί της παράταξής του στις επικείμενες εκλογές, οι οποίες πιθανότατα να διεξαχθούν πρόωρα.

Ο Γκιουλ έχει τις ίδιες πολιτικές καταβολές με τον Ερντογάν. Γεννημένος το 1950, σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, ενώ φοίτησε και στη Βρετανία. Εχει διατελέσει τέσσερα χρόνια υπ. Εξωτερικών, και νωρίτερα, τέσσερις μήνες πρωθυπουργός αντικαθιστώντας τον Ερντογάν στον οποίο δεν είχε επιτραπεί η είσοδος στην Βουλή μετά τη νίκη του κόμματός του στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2002 επειδή είχε καταδικασθεί στο παρελθόν για «διάδοση θρησκευτικού μίσους».

Η σύζυγός του φορά μαντίλα όπως και η κα Ερντογάν. Ομως, ο ίδιος θεωρείται λιγότερο διχαστική προσωπικότητα και προκαλεί μικρότερες αντιδράσεις στο στρατιωτικό κατεστημένο, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι στην πορεία οι στρατηγοί θα δεχθούν παθητικά την αναρρίχησή του στην Προεδρία.

Μετριοπαθής

Μετριοπαθής από τη φύση του, ο υποψήφιος πρόεδρος ήταν από τα πρώτα σημαίνοντα στελέχη στην τριαντάχρονη πορεία του ισλαμικού κινήματος της Τουρκίας που επέλεξε να πάρει αποστάσεις από τις πιο αδιάλλακτες θέσεις του ιστορικού ηγέτη και πρώην πρωθυπουργού Νετσμετίν Ερμπακάν. Οταν το 1997 ο τελευταίος ανετράπη αναίμακτα από τις ένοπλες δυνάμεις, ο Γκιουλ δεν δίστασε να τον κατηγορήσει ότι είχε υποπέσει σε σοβαρά λάθη. Στο τουρκικό σύνταγμα ο πρωθυπουργός έχει την εξουσία, αλλά και ο πρόεδρος διαθέτει αυξημένες δυνατότητες παρέμβασης. Μπορεί να ακυρώσει νόμους ασκώντας βέτο, ενώ διορίζει πολλά στελέχη σε κρίσιμα αξιώματα του πολιτικού συστήματος. Υπό αυτή την έννοια η «ισλαμική» επιρροή αναμένεται να αυξηθεί.

Ο Γκιουλ επιχείρησε να διαλύσει τις αμφιβολίες γύρω από την προσήλωσή του στον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους και να καθησυχάσει όσους ανησυχούν ότι «η προεδρία θα καταληφθεί από τους ισλαμιστές». Απαντώντας εμμέσως στην πρόσφατη προειδοποίηση του αρχηγού του γενικού επιτελείου, στρατηγού Γιασάρ Μπουγιούκανιτ, ότι ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να σέβεται έμπρακτα τις αρχές του κεμαλικού κράτους, ο Γκιουλ ήταν καθησυχαστικός. «Είμαι προσηλωμένος στις αρχές ενός λαϊκού και δημοκρατικού κράτους, όχι μόνο στα λόγια αλλά και επί της ουσίας», δήλωσε πριν από την πρώτη ψηφοφορία της Παρασκευής, και απευθυνόμενος όχι μόνο προς τους στρατηγούς αλλά και το κατεστημένο γενικότερα ζήτησε «να με εμπιστευθείτε και δεν θα σας απογοητεύσω».

Οι βιομήχανοι

Η Ενωση Τούρκων Βιομηχάνων και Επιχειρηματιών ανταποκρίθηκε θετικά. Σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι «εάν το κοινοβούλιο τον εκλέξει στην προεδρία, πιστεύουμε ότι ο κ. Αμπντουλάχ Γκιουλ, ένας πολιτικός που χαίρει σεβασμού για την ενωτική συμπεριφορά του, θα ασκήσει τα καθήκοντά του στο πλαίσιο που χάραξε ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας Κεμάλ Ατατούρκ. Του ευχόμαστε επιτυχία σε αυτή την ιδιαίτερα ευαίσθητη και υπεύθυνη θέση».

Το βέβαιο είναι ότι σε επίπεδο πολιτικών χειρισμών ο Ταγίπ Ερντογάν είναι ο μεγάλος νικητής. Πρόβαλε ένα πνεύμα συνεργασίας και διάθεση συμβιβασμού, χωρίς ουσιαστικά να υποχωρήσει από τον στόχο του. Το μέλλον, και μάλιστα το άμεσο, θα δείξει κατά πόσον το πέτυχε...

Μετ’ εμποδίων η εκλογή

Σενάρια συνταγματικής εκτροπής τροφοδοτεί η επιμονή της αντιπολίτευσης να αμφισβητεί την εκλογική διαδικασία. Στην πρώτη ψηφοφορία ψήφισαν 361. Ο Γκιουλ έλαβε 357 ψήφους, ενώ απαιτούνται 367 που αντιστοιχούν στα 2/3 του συνόλου των 550 βουλευτών. Και στον δεύτερο γύρο απαιτούνται τα 2/3 των ψήφων, όχι όμως και στον τρίτο (9 Μαΐου) όπου η απλή πλειοψηφία αρκεί για την εκλογή προέδρου. Η αντιπολίτευση απείχε και ζήτησε να ακυρωθεί η ψηφοφορία επειδή δεν συμμετείχαν σε αυτή τα 2/3 των βουλευτών.

Το Σύνταγμα αναφέρει ρητά ότι οι συνεδριάσεις της Εθνοσυνέλευσης βρίσκονται σε απαρτία με την παρουσία του 1/3 των βουλευτών, δηλαδή 184, και όχι των 2/3 όπως υποστηρίζει η αντιπολίτευση. Από την άλλη, αν μέλος της αντιπολίτευσης ζητήσει καταμέτρηση τότε πρέπει να υποβάλει γραπτώς την πρόταση πράγμα που απαιτεί την συνυπογραφή 20 τουλάχιστον βουλευτών. Ομως, η παρουσία τους θα εξασφάλιζε αυτομάτως την απαρτία των 2/3.

Τα μέλη του Συνταγματικού Δικαστηρίου, που διορίστηκαν από το σημερινό πρόεδρο Σεζέρ και είναι πολέμιοι των ισλαμιστών, θα αποφανθούν τις επόμενες ημέρες, ίσως και πριν από τη δεύτερη ψηφοφορία στις 2 Μαΐου. Αν επιλέξουν να ακυρώσουν την εκλογή, θα προκηρυχθούν πρόωρες βουλευτικές εκλογές σε 90 μέρες.