Ρέκβιεμ για τρία ιστορικά Κ.Κ.

Του Γιώργου Παυλόπουλου

«Αναμφίβολα, ο θεός και ο Μαρξ δεν είναι πια αυτό που ήταν κάποτε». Το σχόλιο της ισπανικής εφημερίδας El Pais, με αφορμή τα αποτελέσματα των ιταλικών εκλογών, αποτυπώνει τη σύγχυση στις τάξεις των (εναπομεινάντων) μελών και ψηφοφόρων των κομμάτων τα οποία συγκρότησαν προεκλογικά το «Ουράνιο Τόξο».

Βεβαίως, οι περισσότεροι από αυτούς δεν διατηρούν ιδιαιτέρως καλές σχέσεις με τον θεό. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τον άνθρωπο που πρώτος συνέλαβε και αποτύπωσε τη θεωρία της πάλης των τάξεων στον καπιταλισμό. Όσοι έχουν ακόμη κουράγιο μετά την απογοήτευση του αποκλεισμού από τη Βουλή και τη Γερουσία και την απώλεια των δύο τρίτων των ψήφων που είχαν πάρει το 2006, είναι τώρα υποχρεωμένοι να δώσουν απάντηση στο εξής ερώτημα: Άραγε, φταίνε αυτοί ή ο Μαρξ για την κατάντια του ιστορικού αυτού πολιτικού ρεύματος; Με άλλα λόγια, στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε;

Το σίγουρο είναι ότι ο ηγέτης της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, ο γηραιός Φάουστο Μπερτινότι, διαπίστωσε ότι κάπου εδώ πέφτει γι αυτόν η πολιτική αυλαία -χωρίς, μάλιστα, να συνοδευτεί από το θερμό χειροκρότημα των θεατών για την παράσταση που προηγήθηκε. Και ως συνήθως, οι θεατές δεν έχουν άδικο.

Έχοντας ηγηθεί του πιο ελπιδοφόρου εγχειρήματος μετά την κατάρρευση του «σοσιαλιστικού μπλοκ», όπως άλλωστε μαρτυρά και το όνομα του κόμματος που ίδρυσε, ο Μπερτινότι ξόδεψε απερίσκεπτα το αρχικό του κεφάλαιο, μοιράζοντας ακάλυπτες επιταγές: Στους εργαζομένους έταζε ότι η συμμετοχή σε κεντροαριστερά κυβερνητικά σχήματα ήταν ο καλύτερος δρόμος για την ευόδωση των ελπίδων τους, ενώ απέναντι στις ελίτ παρουσιαζόταν ως ο πιο αποτελεσματικός εγγυητής της «κοινωνικής ειρήνης».

Δεν τήρησε τις υποσχέσεις
Τελικά, στην πράξη δεν τήρησε καμία από τις δύο υποσχέσεις -αυτό όμως που του στοίχισε περισσότερο ήταν η αθέτηση του συμβολαίου με τους εργαζομένους. «Η κυβερνητική εμπειρία της ιταλικής Αριστεράς -έγραψε την επομένη των εκλογών η εφημερίδα της Επανίδρυσης Liberazzione- μοιάζει με μια εικόνα στην οποία καθρεφτίζεται η αναποτελεσματικότητα της πολιτικής. Πάνω στο πτώμα της, στρώθηκε η άσφαλτος της κυρίαρχης ιδεολογίας των μεγάλων πολιτικών δυνάμεων της Ιταλίας».

Το παράδειγμα της Επανίδρυσης και του Μπερτινότι δεν συνιστούν εξαίρεση στον κανόνα, αλλά μάλλον τον επιβεβαιώνουν. Μια απλή ματιά στα όσα συμβαίνουν στα όμορα κόμματα της Γαλλίας και της Ισπανίας μαρτυρούν του λόγου το αληθές: Στη Γαλλία, το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει πάρει την κατιούσα μετά την απόφασή του να συμμετάσχει στο κυβερνητικό σχήμα της «πλουραλιστικής Αριστεράς», υπό τον Λιονέλ Ζοσπέν, την περίοδο 1997-2002, με αποτέλεσμα σήμερα να κινδυνεύει ακόμη και με εξαφάνιση από τον πολιτικό χάρτη.

Όσο για την Ισπανία, η Ενωμένη Αριστερά -το «όχημα» μέσα από το οποίο παρεμβαίνει το Κ.Κ. της χώρας- βαδίζει από το κακό στο χειρότερο: Μετά το εντυπωσιακό ποσοστό που συγκέντρωσε στις εκλογές του 1996, αγγίζοντας το 11%, άρχισε ένα διαρκές και ακατάσχετο φλερτ με τους Σοσιαλιστές. Έφτασε, μάλιστα, να υπογράψει μαζί τους ένα «πολιτικό σύμφωνο», το 2000 και ενώ στην κυβέρνηση βρισκόταν το Λαϊκό Κόμμα του Αθνάρ, κάτι που το πλήρωσε ακριβά. Ενώ ο Θαπατέρο επωφελήθηκε από αυτή την εξέλιξη, η Αριστερά κατρακύλησε στο 3,8% στις εκλογές που έγιναν πριν από ένα περίπου μήνα.

Επιβεβαίωση
«Η συνολική υποχώρηση της Αριστεράς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες επιβεβαιώνει το τέλος της ιδεολογικής και πολιτισμικής της υπεροχής στον κόσμο της εργασίας. Οι εκκλήσεις για ανανέωση δεν απέδωσαν», σημείωσε η ιταλική εφημερίδα Il Manifesto, για να προσθέσει ότι η κομμουνιστικής προέλευσης Αριστερά ήταν αυτή που πρωταγωνίστησε στη μετεξέλιξη των συνδικάτων από «υπερασπιστές των εργατικών δικαιωμάτων σε διαχειριστές της κοινωνικής ειρήνης».

«Η σχέση ανάμεσα στην παρέμβαση στα λαϊκά κινήματα και τη διαχείριση της εξουσίας στα κυβερνητικά κεντροαριστερά σχήματα απέδειξαν τη δειλία της Αριστεράς να επηρεάζει τις εξελίξεις προς τη δική της κατεύθυνση. Η καθυστέρηση στην αναγνώριση της σημασίας που έχει η δράση στη σφαίρα των νέων δικαιωμάτων συνιστά μια ιδεολογική υποχώρηση, η οποία άφησε ανοιχτό τον δρόμο στην επέλαση του συντηρητισμού και των ακραίων ρατσιστικών τάσεων», σχολίασε με τη σειρά της η La Stampa.

Τους καταδίκασαν
Το συμπέρασμα από τις τρεις αυτές χώρες είναι σαφές, όσο κι αν κάποιοι επιχειρούν να το διαστρεβλώσουν προκειμένου να εξάγουν τα δικά τους πολιτικά συμπεράσματα. Αυτό που καταδίκασαν οι Ιταλοί, οι Γάλλοι και οι Ισπανοί εργαζόμενοι δεν είναι η δήθεν «αριστερή στροφή» των παραδοσιακών κομμουνιστικών ρευμάτων αλλά το ακριβώς αντίθετο: Η ανοιχτή δεξιά τους στροφή, η οποία κορυφώθηκε με τη συμμετοχή τους σε κυβερνητικά σχήματα υπό τους σοσιαλιστές και λοιπούς κεντρώους. Διότι την ίδια στιγμή, το Αριστερό Κόμμα της Γερμανίας (αν και κάθε άλλο παρά... επαναστατικό είναι) εμφανίζει τάση συνεχούς ανόδου, επειδή ακριβώς έχει μείνει (για την ώρα) έξω από την κυβερνητική διαχείριση.

Ερμηνεία «Χρήσιμη ψήφος» στη... Λίγκα!
Πολλοί ψηφοφόροι του Μπερτινότι δεν είχαν πολλές αναστολές να επιλέξουν τον Βελτρόνι σε αυτές τις εκλογές, ειδικά από τη στιγμή που οι δυο τους είχαν συνεργαστεί αγαστά σε κυβερνητικό επίπεδο. Πώς, όμως, να ερμηνεύσει κανείς το γεγονός ότι σε αρκετά από τα προπύργια της ιταλικής κομμουνιστικής Αριστεράς, όπως στην Τοσκάνη και την Εμίλια Ρομάνα, χιλιάδες ψηφοφόροι της Επανίδρυσης επέλεξαν τη ρατσιστική Λίγκα; Και πώς εξηγείται ότι το ίδιο έκανε το ένα στα τρία μέλη του συνδικάτου μετάλλου Fiom, ενός από τα πιο ριζοσπαστικά εργατικά σχήματα της χώρας, με μεγάλη αριστερή παράδοση;

Η απάντηση ενδεχομένως να είναι οδυνηρή για ορισμένους, δεν είναι όμως δύσκολη: Ο παραδοσιακός διαχωρισμός ανάμεσα σε Δεξιά και Αριστερά έχει καταντήσει πλέον ένα «αδειανό πουκάμισο», με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να επιλέγουν τη «χρήσιμη ψήφο», όπως σημείωσε η Corriere della Sera. Η δε «ριζοσπαστική Αριστερά» θα αποκτήσει εκ νέου αξία χρήσης όταν αποδείξει ότι δεν κινείται στον αστερισμό της διαχείρισης, αλλά της ρήξης με ένα κόσμο που «πληγώνει τα παιδιά του».