επιλογές .....κεφαλονίτικα ανέκδοτα

Το μέλλον ανήκει αποκλειστικά στην Κεντροδεξιά; Γραφει ο Aντωνης Kαρκαγιαννης Για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η κομμουνιστική και σοσιαλιστική Αριστερά θα απουσιάσουν από τα κοινοβουλευτικά σώματα της Ιταλίας. Στις εκλογές της περασμένης Κυριακής καταποντίστηκαν και δεν κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν ούτε καν το 3% του εκλογικού μέτρου. Στις τελευταίες εκλογές με ηγέτη τον Ενρίκε Μπερλινγκουέρ το κομμουνιστικό κόμμα της Ιταλίας υπερέβη το 33% των ψήφων, εδραιώνοντας την κοινή πεποίθηση ότι «η Ιταλία δεν μπορεί να κυβερνηθεί χωρίς τους κομμουνιστές…»Την ίδια τύχη είχαν και τα άλλοτε πολύ ισχυρά κομμουνιστικά κόμματα στη Γαλλία και στην Ισπανία. Στην Αγγλία το κομμουνιστικό κόμμα δεν ήταν ποτέ ισχυρό και την Αριστερά εξέφραζαν τα συνδικάτα και το συνδεόμενο με αυτά Εργατικό Κόμμα. Το ίδιο και στη Γερμανία, το κομμουνιστικό κόμμα ήταν ασήμαντο μεταπολεμικά υποσκελιζόμενο από την ισχυρή σοσιαλδημοκρατία. Πριν από τον Χίτλερ, όμως, ήταν πολύ ισχυρό.Σε όλα τα κράτη της Ευρώπης, πλην Κύπρου και Ελλάδας η κομμουνιστική Αριστερά έχει εξαφανισθεί και το «φάντασμα» που έβλεπε ο Κάρολος Μαρξ να πλανάται πάνω από την Ευρώπη, δεν υπάρχει ή επιβιώνει ως βρικόλακας. Δεν είναι μόνο η πολιτική ζωή που στερείται από την απουσία της κομμουνιστικής Αριστεράς. Είναι και το όνειρο για καλύτερη και ελεύθερη ζωή, είναι και ο πολιτισμός που, έτσι πιστεύω, δεν έχει πλέον ένα σταθερό σημείο αναφοράς και επιβεβαίωσης, όπως συνέβαινε άλλοτε, ιδιαίτερα στη Γαλλία, όπου γύρω από το κομμουνιστικό κόμμα συσπειρωνόταν η πνευματική πρωτοπορία.Αντί για το «φάνταμα» του Μαρξ στην Ευρώπη πλέον πλανάται ένα πελώριο Γιατί. Γιατί κατέρρευσαν τα όνειρα και τα οράματα και οι ελπίδες και γιατί δεν δικαιώθηκαν οι αγώνες και οι θυσίες. Δόθηκαν πολλές απαντήσεις και επιχειρήθηκαν αρκετές ανανεωτικές κατασκευές. Απαντήσεις και κατασκευές έπεσαν στο κενό, ανεξάρτητα από τη λογική τους συγκρότηση ή την ανάγκη που ήθελαν να καλύψουν. Πιστεύω ότι η κομμουνιστική και η κομμουνίζουσα Αριστερά στην Ευρώπη έχασε οριστικά το παιχνίδι, επειδή έχασε το βλέμμα προς το μέλλον που πάντοτε είχε και προς τα εκεί έστρεφε τα όνειρα και τις ελπίδες. Αν αυτή είναι η αιτία συνδέεται με την ύπαρξή της και καμιά λογική απάντηση ή «ανανεωτική» κατασκευή δεν μπορεί να την αναιρέσει. Για πολλά χρόνια η ισχυρή Σοβιετική Ενωση (λόγω κυρίως της κρατικής ισχύος) συντηρούσε και τροφοδοτούσε το όνειρο και τις ελπίδες του μέλλοντος. Η προϊούσα παρακμή της και τελικά η άδοξη, χωρίς καμιά αντίσταση κατάρρευσή της (μοναδικό παράδειγμα στην ιστορία) συμπαρέσυρε όλα τα όνειρα και όλες τις ελπίδες.Η εξαίρεση της Ελλάδας και της Κύπρου, όπου για την ώρα επιβιώνουν η κομμουνιστική ή κομμουνίζουσα Αριστερά, νομίζω ότι οφείλεται στα αλλεπάλληλα φασιστικά πραξικοπήματα που διέβαλαν για πολλά χρόνια τη φιλελεύθερη κοινοβουλευτική Δεξιά. Κυρίως, όμως, οφείλεται στο γεγονός ότι δύο καθυστερημένες χώρες, σιγά σιγά και βασανιστικά άρχισαν να εκσυγχρονίζονται, να αλλάζει ο παραγωγικός μηχανισμός και η ζωή τους, να αποδέχονται την επιχειρηματικότητα σαν κινητήρια δύναμη και όχημα για το μέλλον. Αυτού του είδους οι μετασχηματισμοί, σχεδόν πάντοτε, αφήνουν πίσω τους θύματα, καθώς εκείνο που πρώτο αλλάζει είναι οι μορφές και οι συνήθειες της εργασίας. Πιστεύω ότι η κομμουνιστική και κομμουνίζουσα Αριστερά στην Ελλάδα εκφράζει ακριβώς αυτά τα θύματα της αλλαγής και μαζί με αυτά όλες τις παρωχημένες μορφές ζωής και σκέψης, χωρίς να έχει πλέον το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον...Στη Γαλλία νικητής αναδείχθηκε ο δεξιός Σαρκοζί, ο οποίος ενσωμάτωσε στην πλειοψηφία του τις δυνάμεις του ακροδεξιού Λεπέν. Στην Ιταλία ο Μπερλουσκόνι ενσωματώνοντας τον διάχυτο πολιτικό λαϊκισμό. Πέρα από τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία ας τα αφήσουμε ασχολίαστα αν και έπαιξαν τον ρόλο τους, ενδιαφέρουν κυρίως οι αιτίες που τους οδήγησαν στον θρίαμβο και στην πολιτική ηγεμονία.Πιστεύω ότι η πρώτη αιτία, που πηγάζει από την εσωτερική ζωή των χωρών τους, είναι ότι ανενδοίαστα και πηγαία χωρίς υπαναχωρήσεις και αναστολές αποδέχονται τον καπιταλισμό και την επιχειρηματικότητα, ακόμη και στις ακραίες επιθετικές μορφές τους, σαν την κινητήρια δύναμη και σαν όχημα στο μέλλον. Γι’ αυτούς δεν υπάρχει άλλο εναλλακτικό όχημα, το κράτος ή κάποια άλλη κρατικοποιημένη τάξη. Οι εναλλακτικές λύσεις δοκιμάσθηκαν και ή απλώς απέτυχαν ή οδήγησαν σε εκτεταμένη καταστροφή. Αυτή η θέση έχει το χάρισμα ότι είναι «καθαρή» και φαίνεται ότι ανταποκρίνεται σε μια νέα κοινωνική διαστρωμάτωση και νέα οργάνωση της εργασίας γύρω από την επιχείρηση και τον επιχειρηματία.Η δεύτερη αιτία είναι συνέπεια της πρώτης και με την ίδια λογική: Η άφοβη αποδοχή της «παγκοσμιοποίησης» ως νέο πεδίο συναλλαγών (όχι μόνο οικονομικών) και, τελικά, διεθνών σχέσεων. Ο κακός όρος «παγκοσμιοποίηση» (τον μετέφερε στην Ελλάδα ο Ανδρέας Παπανδρέου μεταφράζοντας πρόχειρα από τα αγγλικά) είναι τόσο σκοτεινός και ασαφής ώστε δικαιολογημένα προκαλεί φόβο και αβεβαιότητα. Στην ουσία πρόκειται για τη συνεχή διεύρυνση της αγοράς που συνοδεύει από τα πρώτα βήματά του τον καπιταλισμό, παρακολουθώντας την παράλληλη και επιταχυνόμενη εξέλιξη της τεχνολογίας. Στο προοίμιο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, ο Κάρολος Μαρξ και ο Φρειδερίκος Ενγκελς, με μόλις συγκρατούμενο ενθουσιασμό και σχεδόν προφητικά περιγράφουν αυτή τη συνεχή διεύρυνση της καπιταλιστικής αγοράς ώς τις πλανητικές διαστάσεις της και τη θεωρούν διεύρυνση της κοινωνικότητας των «μέσων παραγωγής», τα οποία όμως παραμένουν σε καθεστώς ατομικής ιδιοκτησίας. Αυτή κατά την άποψή τους ήταν η βασική αντίφαση του καπιταλισμού.Η διεύρυνση της καπιταλιστικής αγοράς, όπως τουλάχιστον περιγράφεται στο Μανιφέστο, δεν είναι ούτε επιλογή ούτε αποτέλεσμα διεθνούς συνωμοσίας των καπιταλιστών. Είναι φυσική εξέλιξη και νέο πεδίο δράσης, αναγκαστικό, πρώτα οικονομικής και έπειτα πολιτικής και πολιτισμικής. Τα παραδείγματα είναι απλά και συχνά απλοϊκά σε σχέση με το μέγεθος, την πολυπλοκότητα και την εγγενή αντιφατικότητα του φαινομένου: Αν το βαμβάκι της Κίνας και της Αιγύπτου είναι πιο καλό και πιο φθηνό από το δικό μας, δεν υπάρχει καμιά δύναμη που θα μας εμποδίσει να αγοράσουμε το δικό τους βαμβάκι και να εγκαταλείψουμε το δικό μας, με θύματα τους βαμβακοπαραγωγούς. Είναι θέμα πολιτικής επιλογής αν θα υπερασπισθούμε την δουλειά και το εισόδημα των βαμβακοπαραγωγών ή αν θα φροντίσουμε να προσαρμοστούμε στο νέο καταμερισμό εργασίας που μας επιβάλλει αυτή η μεγάλη αλλαγή, η «παγκοσμιοποίηση» της αγοράς βαμβακιού. Απλό ή απλοϊκό το παράδειγμα αποκαλύπτει την ουσία της «παγκοσμιοποίησης» και των αλλαγών, που σαν δύναμη φυσικού φαινομένου, προκαλεί.Οσο η Αριστερά επιμένει να είναι το «κόμμα των θυμάτων» τόσο περισσότερο θα προσκολλάται σε παρωχημένες μορφές ζωής, δράσης και σκέψης. Και τόσο περισσότερο θα χάνει το βλέμμα της στο μέλλον και θα μειονεκτεί έναντι της Κεντροδεξιάς και όταν ακόμα η τελευταία ασκεί πολιτική χωρίς οράματα χωρίς φαντασία και χωρίς εξάρσεις. Ή ακόμα και με τρόπο κωμικό. Η κομμουνιστική Αριστερά κατηγορεί τη Σοσιαλδημοκρατία ότι εγκατέλειψε την «επαναστατική προοπτική». Ομως η δημοκρατική διαχείριση του καπιταλισμού (και της παγκοσμιοποίησης) είναι ό,τι πιο καινούργιο ανακάλυψε η Αριστερά μετά τον Μαρξ.