Ο φόβος της μεγάλης φυγής /kathimerini

Tου Νικου Κωνστανταρα Πριν από μερικές εβδομάδες, η εφημερίδα Financial Times ολοκλήρωσε μια ανάλυσή της για τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας με την πρόβλεψη: «Αναλυτές λένε ότι μια μεγάλη επιβράδυνση θα μπορούσε να οδηγήσει σε έξοδο Ελλήνων εργατών προς τη Δυτική Ευρώπη για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1960». Η αναφορά αυτή ξένισε πολλούς και προκάλεσε πικρόχολα σχόλια για την κακεντρέχεια της βρετανικής εφημερίδας -κυρίως επειδή σήμερα οι Ελληνες κοντεύουν να φτάσουν το μέσο όρο εισοδήματος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η χώρα έχει γίνει προορισμός μεταναστών εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες. Μπορεί οι Ελληνες της διασποράς να έχουν προκόψει, υπενθυμίζοντας πάντα τις ευκαιρίες που η μετανάστευση προσφέρει, αλλά τα τελευταία χρόνια το επίπεδο ζωής στην Ελλάδα, όσον αφορά την κατανάλωση αγαθών και την απόκτηση ανέσεων, δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από καμιά χώρα. Κι όμως, πολλοί Ελληνες θα ήθελαν να εργαστούν αλλού –όχι λόγω επαπειλούμενης οικονομικής κρίσης αλλά επειδή η κατάσταση είναι ήδη αποκαρδιωτική. Πολλοί νέοι βλέπουν ότι όσα χρόνια κι αν έχουν αφιερώσει σε σπουδές, όσο και αν είναι πρόθυμοι και ικανοί να προσφέρουν, είναι καταδικασμένοι να εργαστούν σε θέσεις ασύμβατες με τις ικανότητές τους και με εισοδήματα πολύ κάτω των 1.000 ευρώ. Αυτοί που σπούδασαν στο εξωτερικό –και δεν έμειναν εκεί- έχουν πάρει μια γεύση για το πώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα στην Ελλάδα αλλά δεν είναι. Η απαισιοδοξία, όμως, έχει χτυπήσει και τις μεγαλύτερες ηλικίες, και όλο και συχνότερα ακούει κανείς τη φράση «Δεν πάει άλλο». Η ακρίβεια (η οποία εξουδετερώνει σε μεγάλο βαθμό τα «οφέλη» του υπερδανεισμού, αφήνοντας μόνο τα χρέη), αλλά και το γεγονός ότι ζούμε σε μια χώρα όπου πρέπει να αγωνιζόμαστε αδιάκοπα για τα αυτονόητα, δημιουργούν την αίσθηση ότι αν εργαζόμασταν ανάλογα σε μια άλλη χώρα, με τους ίδιους κόπους θα διασφαλίζαμε καλύτερες συνθήκες ζωής. Οπως έχουμε διαπιστώσει και σε πρόσφατες δημοσκοπήσεις, συνεχώς αυξάνεται η αίσθηση ότι η χώρα οδεύει σε λάθος κατεύθυνση. Και οι πολιτικοί μας δεν φαίνονται ούτε ικανοί ούτε πρόθυμοι να προτείνουν λύσεις. Παρ’ όλα αυτά, μια διεθνής έρευνα που πέρασε σχεδόν απαρατήρητη την περασμένη εβδομάδα ξαφνιάζει με το εύρημά της: εννιά στους δέκα Ελληνες θα έφευγαν από την πόλη τους ή από τη χώρα προκειμένου να εξασφαλίσουν εργασία με καλύτερους όρους. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Διαδίκτυο τον Απρίλιο από την αμερικανική εταιρεία Manpower. Συμμετείχαν 31.574 άτομα από 38 χώρες (ανάμεσά τους και 1.079 Ελληνες). Στην ερώτηση «Εχετε σκεφτεί ποτέ να αλλάξετε πόλη ή χώρα για μία δουλειά;» το 87,7% των Ελλήνων απάντησε «ναι», με μέσο όρο παγκοσμίως το 78%. Ανάμεσα στους βασικούς λόγους: για να πετύχουν υψηλότερη αμοιβή (87,8% με παγκόσμιο μέσο όρο το 81,8%), καλύτερες προοπτικές απασχόλησης (71,7%, με μέσο όρο το 72,7%), καλύτερη ποιότητα ζωής (58% με μέσο όρο το 43,2%). Ενδιαφέρον έχει το ότι οι δύο χώρες στις οποίες οι Ελληνες θα επέλεγαν να μεταναστεύσουν είναι η Βρετανία και οι ΗΠΑ, με τρίτη την Ιταλία. Τέταρτη επιλογή είναι η Γερμανία, πέμπτη η Γαλλία, έκτη η Ισπανία και έβδομη είναι η επιλογή μετακίνησης εντός Ελλάδος. Οι δύο χώρες που παρέχουν τη μικρότερη ασφάλεια στους εργαζόμενους είναι και οι πιο ελκυστικές για τους Ελληνες. (Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι οι Ελληνες είναι έτοιμοι να ρισκάρουν για να πετύχουν μεγαλύτερες αμοιβές και καλύτερη ποιότητα ζωής). Αλλο ενδιαφέρον στοιχείο της έρευνας είναι ότι όσο πιο μορφωμένος είναι κανείς τόσο πιο πρόθυμος δηλώνει να φύγει από τη χώρα του. Δεν μιλάμε πια για τη μετανάστευση που οι Ελληνες βίωσαν τη δεκαετία του ’60, όπου χιλιάδες ανειδίκευτοι εργάτες έφευγαν για τα εργοστάσια της Ευρώπης. Η κατάσταση σήμερα μοιάζει περισσότερο με το φαινόμενο των λαμπρών φοιτητών που δεν επιστρέφουν στην πατρίδα μετά τις σπουδές τους. Αν απ’ αυτούς που ήδη εργάζονται εδώ αρχίσουν οι καλύτεροι να φεύγουν– αυτοί που θα μπορούσαν να πετύχουν αλλού– τι θα γίνει στην Ελλάδα; Η απαισιοδοξία, όμως, θα φύγει μόνο όταν οι πολιτικοί καταφέρουν να δημιουργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης, όταν πείσουν ότι θα εργαστούν για το καλό της χώρας και όχι της παράταξης, όταν ισοπεδώσουν τα εμπόδια της γραφειοκρατίας και της ανοργανωσιάς, όταν οι πολίτες απαιτήσουν εδώ αυτά που αναζητούν αλλού.