Αναζητώντας το «κλειδί» της δημιουργίας
Ενα πολιτικοεπιστημονικό θρίλερ με φόντο τη Μεγάλη Ενοποιημένη Θεωρία του Αϊνστάιν, το Ιερό Δισκοπότηρο της Φυσικής
Μαρκ Αλπερτ
Η Κλεμμένη Εξίσωση: Το Απόλυτο θρίλερ για τη «Θεωρία των Πάντων»
μετ. Κωνσταντίνος Σίμος
επιμέλεια: Θεοφάνης Γραμμένος εκδ. Τραυλός, σελ. 450
Ισως δεν είναι τυχαίο ότι σε χρονικό διάστημα λιγότερο των 2 χρόνων κυκλοφόρησαν δύο εξαιρετικά θρίλερ, βασισμένα στη ζωή και το έργο μεγαλοφυϊών όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και ο Αλμπερτ Αϊνστάιν. Η Μεγάλη Ενοποιημένη Θεωρία ήταν το απραγματοποίητο όνειρο του μεγάλου φυσικού και αποτελεί το ιερό δισκοπότηρο της Φυσικής επί έναν αιώνα. Εάν η Θεωρία της Σχετικότητας οδήγησε παρά τη θέληση του δημιουργού της στην ατομική βόμβα, τι θα μπορούσε να συμβεί με την ενοποιημένη θεωρία, το «κλειδί της δημιουργίας»; Σε τι ανατροπές θα οδηγούσε άραγε μια τέτοια μοναδική στα χρονικά ανακάλυψη που θα είναι σε θέση να εξηγήσει ολόκληρο το Σύμπαν, από το απειροελάχιστα μικρό ώς τους γαλαξίες, τις μαύρες τρύπες και τις πρώτες στιγμές της Μεγάλης Εκρηξης;
Στο βιβλίο του Μαρκ Αλπερτ δίνεται μια πιθανή απάντηση, όχι απαραίτητα η πιο αισιόδοξη, σε αυτό το ερώτημα. Μέσα από τις σελίδες του ξετυλίγεται η φανταστική ιστορία του κόσμου μας όπως θα μπορούσε να εξελιχθεί αν ο Αϊνστάιν είχε ανακαλύψει την «Τελική Θεωρία» και, συναισθανόμενος τον κίνδυνο αν έπεφτε σε λάθος χέρια, την έκρυβε για πάντα μοιράζοντας τη γνώση στους πιο αγαπημένους μαθητές και συνεργάτες του. Μόνο που μισό και πλέον αιώνα μετά, γίνεται τελικά αυτό που φοβόταν ο Αϊνστάιν: Μυστικές δυνάμεις, το FBI, τρομοκράτες, όλοι ανακαλύπτουν το μυστικό και το αναζητούν επιστρατεύοντας θεμιτά και αθέμιτα μέσα. Ενας ένας οι (γηραιοί πλέον) έμπιστοι του Αϊνστάιν βρίσκονται σκοτωμένοι σε ένα άνευ προηγουμένου ανθρωποκυνηγητό. Στο δρόμο τους όμως εμφανίζεται απροσδόκητα ο ήρωας του βιβλίου: ένας πρώην φυσικός και νυν ιστορικός της επιστήμης, που ξετυλίγει σελίδα προς σελίδα το κουβάρι της ενοποιημένης θεωρίας και της συναρπαστικής περιπέτειας για την απόκτησή της. Αιχμαλωτισμένος ο αναγνώστης από την ευρηματική πλοκή, δεν μπορεί να σταματήσει το διάβασμα μέχρι να φτάσει στο επεισοδιακό, ανέλπιστο τέλος.
Το βιβλίο του Αλπερτ, ένα πραγματικό επιστημονικό θρίλερ, έχει ήδη σημειώσει επιτυχία παγκοσμίως έχοντας συνάψει δικαιώματα μετάφρασης σε 16 γλώσσες. Αν και ο σκελετός της ιστορίας είναι μια πολύπλοκη επιστημονική θεωρία, εν τούτοις οι επιστημονικές αναφορές δεν είναι ιδιαίτερα μακροσκελείς. Ο Αλπερτ περιλαμβάνει φιλοσοφικές και κοινωνικές προεκτάσεις και δίνει πολιτικές διαστάσεις που φαίνονται πολύ πραγματικές: ένας δημοφιλής αλλά ανίκανος πρόεδρος (σαφής αναφορά στον Τζορτζ Μπους), ένας αδίστακτος αντιπρόεδρος (αναφορά στον Ντικ Τσένι), τα γεράκια του υπουργείου Αμυνας και της στρατιωτικής ηγεσίας που αδιαφορούν για τη λογική και προελαύνουν παντού με τη δύναμη των όπλων, η αλαζονεία του FBI που συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τους ανώτατους πολιτικούς της χώρας και προδότες-συνεργάτες των τρομοκρατών που ελλοχεύουν παντού, ακόμη και στα ανώτατα κλιμάκια της κυβέρνησης. Με αυτή την έννοια θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει ενίοτε το βιβλίο και ως πολιτικό θρίλερ.
Κοινά στοιχεία
Ο συγγραφέας και ο ήρωας μοιράζονται πολλά κοινά βιογραφικά στοιχεία: έκαναν και οι δύο σπουδές Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον αλλά προτίμησαν να στραφούν στην εκλαΐκευση της επιστήμης τους. Εγραψαν και οι δύο μια σημαντική θεωρητική εργασία που αφορά τη Θεωρία της Σχετικότητας σε έναν υποθετικό δισδιάστατο κόσμο. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου περιηγούμαστε σε μερικά από τα σημαντικότερα ερευνητικά κέντρα των ΗΠΑ, όπως το Ινστιτούτο Ρομποτικής του Πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον και το Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντών Φέρμι. Περπατάμε σπιθαμή προς σπιθαμή στο σπίτι του Αϊνστάιν στο Πρίνστον και χανόμαστε στον απίστευτα ρεαλιστικό κόσμο του Προσομοιωτή Εικονικού Πολέμου της βάσης Φορτ Μπένινγκ. Ζεύγη σωματιδίων και αντισωματιδίων ξεπηδούν από το κβαντικό κενό, δαντελωτές πτυχώσεις του Σύμπαντος, κώνοι και πολλαπλότητες, περιγράφονται ως ψευδαισθήσεις του μυαλού ενός από τους ήρωες. Κουάρκς, γεόνια, χορδές και εξωτικά σωματίδια που προβλέφθηκαν από τον Αϊνστάιν και περιμένουν να ανακαλυφθούν, μας αποκαλύπτονται καθώς γυρνάμε τις σελίδες. Πολύπλοκες έννοιες ξεδιπλώνονται με απλό, παραστατικό και ακριβή τρόπο, φανερώνοντας τις επιστημονικές καταβολές του συγγραφέα. Εστω και αν, για χάρη της πλοκής, μερικές φορές οδηγούμαστε σε υπεραπλουστεύσεις που θυμίζουν ταινία επιστημονικής φαντασίας, όπως η δέσμη στείρων νετρίνων που με μια απλή είσοδο συντεταγμένων στον επιταχυντή Τέβατρον μπορούν να κατευθυνθούν από και προς το Σύμπαν μας από το σημείο του ουρανού που θέλει κανείς.
Ενδοσκόπηση
Κατά τη γνώμη μου όμως, η μεγαλύτερη αξία του βιβλίου έγκειται στην ενδοσκόπηση στην οποία οδηγεί τον αναγνώστη. Με σαφείς αναφορές στην ατομική βόμβα που μετέτρεψε το μεγάλο όνειρο των φυσικών σε εφιάλτη, το μεγάλο στοίχημα είναι τελικά το πώς αντιμετωπίζουν οι ίδιοι οι επιστήμονες την επιστήμη τους. Από την κοινωνική συνειδητοποίηση του Αϊνστάιν στους αθεράπευτα ρομαντικούς επιστήμονες που επιμένουν να ξορκίζουν τις δυνάμεις του κακού, και από τους αλαζόνες στους αδίστακτους που δεν διστάζουν να ρευστοποιήσουν την ανθρώπινη γνώση. Ολοι παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου, καθένας καταθέτοντας τη δική του σκέψη και συστήματα αξιών, προκαλώντας τον αναγνώστη να σκεφτεί και να αντιμετωπίσει τα δικά του ηθικά διλήμματα. Νομίζω ότι ο Αϊνστάιν θα αγαπούσε αυτό το βιβλίο.
Αστροφυσικός και ποιητής
Ο Μαρκ Αλπερτ είναι διευθυντής σύνταξης στο γνωστό εκλαϊκευτικό περιοδικό «Scientific American». Σπούδασε Αστροφυσική στο Πρίνστον όπου και εκπόνησε τη διατριβή του σε μια εφαρμογή της Θεωρίας της Σχετικότητας («Γενική Σχετικότητα σε Χωροχρόνο (2+1)-Διαστάσεων». Κατόπιν σπούδασε ποίηση στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες, περιοδικά και στο CNN. Τελικά έγινε συντάκτης του περιοδικού Scientific American με κύριο μέλημα την εκλαΐκευση πολύπλοκων επιστημονικών ιδεών. «Η Κλεμμένη Εξίσωση» είναι το πρώτο βιβλίο του.
Μαρκ Αλπερτ
Η Κλεμμένη Εξίσωση: Το Απόλυτο θρίλερ για τη «Θεωρία των Πάντων»
μετ. Κωνσταντίνος Σίμος
επιμέλεια: Θεοφάνης Γραμμένος εκδ. Τραυλός, σελ. 450
Ισως δεν είναι τυχαίο ότι σε χρονικό διάστημα λιγότερο των 2 χρόνων κυκλοφόρησαν δύο εξαιρετικά θρίλερ, βασισμένα στη ζωή και το έργο μεγαλοφυϊών όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι και ο Αλμπερτ Αϊνστάιν. Η Μεγάλη Ενοποιημένη Θεωρία ήταν το απραγματοποίητο όνειρο του μεγάλου φυσικού και αποτελεί το ιερό δισκοπότηρο της Φυσικής επί έναν αιώνα. Εάν η Θεωρία της Σχετικότητας οδήγησε παρά τη θέληση του δημιουργού της στην ατομική βόμβα, τι θα μπορούσε να συμβεί με την ενοποιημένη θεωρία, το «κλειδί της δημιουργίας»; Σε τι ανατροπές θα οδηγούσε άραγε μια τέτοια μοναδική στα χρονικά ανακάλυψη που θα είναι σε θέση να εξηγήσει ολόκληρο το Σύμπαν, από το απειροελάχιστα μικρό ώς τους γαλαξίες, τις μαύρες τρύπες και τις πρώτες στιγμές της Μεγάλης Εκρηξης;
Στο βιβλίο του Μαρκ Αλπερτ δίνεται μια πιθανή απάντηση, όχι απαραίτητα η πιο αισιόδοξη, σε αυτό το ερώτημα. Μέσα από τις σελίδες του ξετυλίγεται η φανταστική ιστορία του κόσμου μας όπως θα μπορούσε να εξελιχθεί αν ο Αϊνστάιν είχε ανακαλύψει την «Τελική Θεωρία» και, συναισθανόμενος τον κίνδυνο αν έπεφτε σε λάθος χέρια, την έκρυβε για πάντα μοιράζοντας τη γνώση στους πιο αγαπημένους μαθητές και συνεργάτες του. Μόνο που μισό και πλέον αιώνα μετά, γίνεται τελικά αυτό που φοβόταν ο Αϊνστάιν: Μυστικές δυνάμεις, το FBI, τρομοκράτες, όλοι ανακαλύπτουν το μυστικό και το αναζητούν επιστρατεύοντας θεμιτά και αθέμιτα μέσα. Ενας ένας οι (γηραιοί πλέον) έμπιστοι του Αϊνστάιν βρίσκονται σκοτωμένοι σε ένα άνευ προηγουμένου ανθρωποκυνηγητό. Στο δρόμο τους όμως εμφανίζεται απροσδόκητα ο ήρωας του βιβλίου: ένας πρώην φυσικός και νυν ιστορικός της επιστήμης, που ξετυλίγει σελίδα προς σελίδα το κουβάρι της ενοποιημένης θεωρίας και της συναρπαστικής περιπέτειας για την απόκτησή της. Αιχμαλωτισμένος ο αναγνώστης από την ευρηματική πλοκή, δεν μπορεί να σταματήσει το διάβασμα μέχρι να φτάσει στο επεισοδιακό, ανέλπιστο τέλος.
Το βιβλίο του Αλπερτ, ένα πραγματικό επιστημονικό θρίλερ, έχει ήδη σημειώσει επιτυχία παγκοσμίως έχοντας συνάψει δικαιώματα μετάφρασης σε 16 γλώσσες. Αν και ο σκελετός της ιστορίας είναι μια πολύπλοκη επιστημονική θεωρία, εν τούτοις οι επιστημονικές αναφορές δεν είναι ιδιαίτερα μακροσκελείς. Ο Αλπερτ περιλαμβάνει φιλοσοφικές και κοινωνικές προεκτάσεις και δίνει πολιτικές διαστάσεις που φαίνονται πολύ πραγματικές: ένας δημοφιλής αλλά ανίκανος πρόεδρος (σαφής αναφορά στον Τζορτζ Μπους), ένας αδίστακτος αντιπρόεδρος (αναφορά στον Ντικ Τσένι), τα γεράκια του υπουργείου Αμυνας και της στρατιωτικής ηγεσίας που αδιαφορούν για τη λογική και προελαύνουν παντού με τη δύναμη των όπλων, η αλαζονεία του FBI που συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τους ανώτατους πολιτικούς της χώρας και προδότες-συνεργάτες των τρομοκρατών που ελλοχεύουν παντού, ακόμη και στα ανώτατα κλιμάκια της κυβέρνησης. Με αυτή την έννοια θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει ενίοτε το βιβλίο και ως πολιτικό θρίλερ.
Κοινά στοιχεία
Ο συγγραφέας και ο ήρωας μοιράζονται πολλά κοινά βιογραφικά στοιχεία: έκαναν και οι δύο σπουδές Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον αλλά προτίμησαν να στραφούν στην εκλαΐκευση της επιστήμης τους. Εγραψαν και οι δύο μια σημαντική θεωρητική εργασία που αφορά τη Θεωρία της Σχετικότητας σε έναν υποθετικό δισδιάστατο κόσμο. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου περιηγούμαστε σε μερικά από τα σημαντικότερα ερευνητικά κέντρα των ΗΠΑ, όπως το Ινστιτούτο Ρομποτικής του Πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον και το Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντών Φέρμι. Περπατάμε σπιθαμή προς σπιθαμή στο σπίτι του Αϊνστάιν στο Πρίνστον και χανόμαστε στον απίστευτα ρεαλιστικό κόσμο του Προσομοιωτή Εικονικού Πολέμου της βάσης Φορτ Μπένινγκ. Ζεύγη σωματιδίων και αντισωματιδίων ξεπηδούν από το κβαντικό κενό, δαντελωτές πτυχώσεις του Σύμπαντος, κώνοι και πολλαπλότητες, περιγράφονται ως ψευδαισθήσεις του μυαλού ενός από τους ήρωες. Κουάρκς, γεόνια, χορδές και εξωτικά σωματίδια που προβλέφθηκαν από τον Αϊνστάιν και περιμένουν να ανακαλυφθούν, μας αποκαλύπτονται καθώς γυρνάμε τις σελίδες. Πολύπλοκες έννοιες ξεδιπλώνονται με απλό, παραστατικό και ακριβή τρόπο, φανερώνοντας τις επιστημονικές καταβολές του συγγραφέα. Εστω και αν, για χάρη της πλοκής, μερικές φορές οδηγούμαστε σε υπεραπλουστεύσεις που θυμίζουν ταινία επιστημονικής φαντασίας, όπως η δέσμη στείρων νετρίνων που με μια απλή είσοδο συντεταγμένων στον επιταχυντή Τέβατρον μπορούν να κατευθυνθούν από και προς το Σύμπαν μας από το σημείο του ουρανού που θέλει κανείς.
Ενδοσκόπηση
Κατά τη γνώμη μου όμως, η μεγαλύτερη αξία του βιβλίου έγκειται στην ενδοσκόπηση στην οποία οδηγεί τον αναγνώστη. Με σαφείς αναφορές στην ατομική βόμβα που μετέτρεψε το μεγάλο όνειρο των φυσικών σε εφιάλτη, το μεγάλο στοίχημα είναι τελικά το πώς αντιμετωπίζουν οι ίδιοι οι επιστήμονες την επιστήμη τους. Από την κοινωνική συνειδητοποίηση του Αϊνστάιν στους αθεράπευτα ρομαντικούς επιστήμονες που επιμένουν να ξορκίζουν τις δυνάμεις του κακού, και από τους αλαζόνες στους αδίστακτους που δεν διστάζουν να ρευστοποιήσουν την ανθρώπινη γνώση. Ολοι παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου, καθένας καταθέτοντας τη δική του σκέψη και συστήματα αξιών, προκαλώντας τον αναγνώστη να σκεφτεί και να αντιμετωπίσει τα δικά του ηθικά διλήμματα. Νομίζω ότι ο Αϊνστάιν θα αγαπούσε αυτό το βιβλίο.
Αστροφυσικός και ποιητής
Ο Μαρκ Αλπερτ είναι διευθυντής σύνταξης στο γνωστό εκλαϊκευτικό περιοδικό «Scientific American». Σπούδασε Αστροφυσική στο Πρίνστον όπου και εκπόνησε τη διατριβή του σε μια εφαρμογή της Θεωρίας της Σχετικότητας («Γενική Σχετικότητα σε Χωροχρόνο (2+1)-Διαστάσεων». Κατόπιν σπούδασε ποίηση στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες, περιοδικά και στο CNN. Τελικά έγινε συντάκτης του περιοδικού Scientific American με κύριο μέλημα την εκλαΐκευση πολύπλοκων επιστημονικών ιδεών. «Η Κλεμμένη Εξίσωση» είναι το πρώτο βιβλίο του.
Comments