η απελευθέρωση των μη αγορών./καθημερινή

Tου Σταυρου Λυγερου Δεν έχουν περάσει πολλές ημέρες απ’ όταν ο υπουργός Ανάπτυξης «άδειασε» τον επικεφαλής της ΔΕΗ αναφορικά με το τιμολόγιο του ηλεκτρικού ρεύματος. Το περιστατικό έχει την προφανή κοινωνική του διάσταση, αλλά είναι και ένα από τα ουκ ολίγα παραδείγματα των αντιφάσεων της πολιτικής που οι κυβερνήσεις ασκούν εδώ και μερικά χρόνια σ’ αυτόν τον τομέα.Η απελευθέρωση των αγορών από στρατηγικός προσανατολισμός μετετράπη συχνά σε θρησκευτικό δόγμα. Η ΔΕΗ λειτουργεί για το σύνολο σχεδόν των καταναλωτών ως απόλυτο μονοπώλιο. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Η έλλειψη ανταγωνισμού, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι πρόκειται για ζωτικής σημασίας αγαθό, καθιστά τη δαπάνη των νοικοκυριών σχεδόν ανελαστική.Οσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση, η ΔΕΗ δεν έπρεπε να είναι στο χρηματιστήριο. Με την εισαγωγή της άντλησε κεφάλαια, αλλά ανέλαβε και υποχρεώσεις. Οι επενδυτές αγοράζουν μετοχές με την προσδοκία του μέγιστου δυνατού κέρδους. Εάν δεν υπήρχε το χαλινάρι της κυβέρνησης, η οποία υπολογίζει το πολιτικό κόστος, η τιμή της κιλοβατώρας θα είχε αυξητική τάση. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι ιδιώτες μέτοχοι της ΔΕΗ δικαιολογημένα μπορούν να διαμαρτυρηθούν ότι είναι άδικο το κράτος να ασκεί κοινωνική πολιτική στην πλάτη της ΔΕΗ και κατ’ επέκταση στην δική τους πλάτη.Δεδομένου ότι ο τομέας της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχει απελευθερωθεί, η ΔΕΗ έπρεπε να έχει ήδη σπάσει σε εταιρεία παραγωγής και σε οργανισμό διανομής. Αν και οι προσδοκίες για επενδύσεις ιδιωτών στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχουν μέχρι τώρα διαψευσθεί, θεσμικά η ΔΕΗ δεν έχει το μονοπώλιο. Κατά συνέπεια, μπορεί ο κλάδος της παραγωγής να είναι εισηγμένη εταιρεία. Και ως τέτοια, βεβαίως, θα έπρεπε να μην αντιμετωπίζει τα εμπόδια που της είχε θέσει η κυβέρνηση στην κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής.Η πολιτική για απελευθέρωση των αγορών ήταν σε πολλές περιπτώσεις επιβεβλημένη και σε αρκετές έχει ήδη δώσει θετικά αποτελέσματα. Υπό την επήρεια της ιδεολογικής κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού, οι ελληνικές κυβερνήσεις την ενστερνίσθηκαν, όμως όχι ως πολιτική, αλλά, όπως προαναφέραμε, σαν θρησκευτικό δόγμα. Αυτό, βεβαίως, δεν τις εμπόδισε να εφαρμόσουν τη γραμμή για απελευθέρωση των αγορών και πρόχειρα και κοντόθωρα. Η περίπτωση της ΔΕΗ και της ΕΥΔΑΠ είναι κλασικά παραδείγματα. Τουλάχιστον στις παρούσες συνθήκες, ο τομέας της διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και ο τομέας της ύδρευσης ουσιαστικά δεν είναι αγορές. Είναι αυτό που πολύ σωστά στο παρελθόν αποκαλούσαν Κοινή Ωφέλεια.Δεδηλωμένος σκοπός των οργανισμών Κοινής Ωφέλειας πρέπει να είναι η εξυπηρέτηση των κοινωνικοοικονομικών αναγκών, αφ’ ενός με την παροχή ζωτικών αγαθών όπως το ρεύμα και το νερό σε κατά το δυνατόν χαμηλές τιμές και αφ’ ετέρου με την εξασφάλιση επάρκειας βραχυπρόθεσμα και μεσομακροπρόθεσμα. Το γεγονός ότι στον χώρο αυτόν σημειώθηκαν εκτεταμένα κρούσματα και κακοδιαχείρισης και συντεχνιασμού δεν αναιρεί τον θεμελιακό χαρακτήρα τους. Απλώς, επιβάλλει τη λήψη ειδικών αποτρεπτικών μέτρων και ίσως την επιβολή ειδικού νομικού καθεστώτος. [Photo]