Πηγή καθημερινή

Διδάγματα από τη Μάχη της Κρήτης

Η κατάκτηση της νήσου κόστισε στον Χίτλερ την περιφερειακή του στρατηγική και αποπροσανατόλισε τον στρατό του

Αν και έχουν περάσει 66 χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης, η διεξαγωγή και η έκβασή της εξακολουθούν να διδάσκουν τόσο τον ιστορικό μελετητή όσο και τον στρατιωτικό αναλυτή, όπως και να εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τη συμμαχική υπεράσπιση της μεγαλονήσου από τους Γερμανούς κατακτητές. Γιατί οι Βρετανοί δεν είχαν οχυρώσει την Κρήτη καλύτερα πριν από τη γερμανική εισβολή; Και γιατί αγνόησαν τις πληροφορίες που είχαν για αεραπόβαση και προσανατόλισαν την άμυνα του νησιού για θαλάσσια απόβαση; Η Μάχη της Κρήτης έπαιξε σημαντικό ρόλο στον αποπροσανατολισμό του γερμανικού στρατού κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ομως, και από επιχειρησιακής απόψεως, η Μάχη της Κρήτης παρουσιάζει ενδιαφέρον αφού έφερε εξελίξεις στη διεξαγωγή του πολέμου γενικότερα. Τόσο οι Γερμανοί, όσο και οι Βρετανοί, πήραν χρήσιμα μαθήματα στην Κρήτη τον Μάιο του 1941.

Η Μάχη της Κρήτης καθυστέρησε την επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» εναντίον της Ρωσίας, με μοιραία αποτελέσματα για τις στρατιές του Αδόλφου Χίτλερ, τις οποίες πρόλαβε ο χειμώνας, ενώ οι αεροπορικές, όπως και οι πιο λαμπρές ειδικές δυνάμεις της Γερμανίας στη μεγαλόνησο υπέστησαν δυσαναπλήρωτες απώλειες. Οι Ρώσοι έχουν τονίσει επισήμως ότι με τη Μάχη της Κρήτης κέρδισαν χρόνο για να αμυνθούν. Αλλά και οι Γερμανοί έχουν παραδεχθεί τις ολέθριες συνέπειες της επικράτησής τους στην Κρήτη. Σύμφωνα με τον στρατάρχη Βίλχελμ Κάιτελ στη δίκη της Νυρεμβέργης: «Η απροσδόκητη και ισχυρή αντίσταση των Ελλήνων εβράδυνε την επίθεση κατά της Ρωσίας για περισσότερο από δύο μήνες». Πέραν όμως της καθυστέρησης στη Ρωσία, η Μάχη της Κρήτης ζημίωσε τον Χίτλερ και με έναν ακόμα τρόπο, όταν εγκατέλειψε την περίφημη «περιφερειακή στρατηγική του αντιστράτηγου Αλφρεντ Γιοντλ». Σύμφωνα με τον Ουίνστον Τσόρτσιλ: «Στην Κρήτη ο Γκέρινγκ κέρδισε μια «πύρρειο νίκη» διότι με τις δυνάμεις που σπατάλησε εκεί θα μπορούσε να κατακτήσει την Κύπρο, τη Συρία, το Ιράκ...», ενώ σύμφωνα με τον αρχιστράτηγο Μέσης Ανατολής Αρτσιμπαλντ Γουέιβελ: «Οι απώλειες των Γερμανών στην Κρήτη έσωσαν τη γενική κατάσταση στη Μεσόγειο». Η «Στρατηγική Γιοντλ» συνίστατο στην κατάληψη Κρήτης και Κύπρου με αεραποβάσεις, και στη χρησιμοποίησή τους ως βάσεων για την κατάληψη της διώρυγας του Σουέζ μόλις ο Ρόμελ έφθανε κοντά στην Αλεξάνδρεια, αλλά και για επέμβαση και προσεταιρισμό της Συρίας και του Ιράκ στη Μέση Ανατολή. Με τον τρόπο αυτό, ο Χίτλερ θα αποστερούσε τον βρετανικό στόλο από τις βάσεις του και θα εξουδετέρωνε έτσι στρατηγικά τις βρετανικές δυνάμεις της Μ. Ανατολής για να ελέγξει τα ζωτικά διεθνή συμφέροντα στην περιοχή και να εγκλωβίσει εκεί τα αγγλικά στρατεύματα. Απογοητευμένος από τη Μάχη της Κρήτης, ο Χίτλερ -έστω από λάθος εκτίμηση- σταμάτησε τις αεραποβατικές επιχειρήσεις γενικότερα, και εγκατέλειψε τη «Στρατηγική Γιοντλ» για να επικεντρωθεί στην εισβολή στη Ρωσία.

Τα ζωτικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο στα οποία αποσκοπούσε η «Στρατηγική Γιοντλ» ήταν στη σύγχρονη εποχή και μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπό τον έλεγχο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας: ο έλεγχος αν όχι και η εκμετάλλευση των πηγών ενέργειας και των κρίσιμων πρώτων υλών, καθώς και των γραμμών συγκοινωνιών από τις οποίες διακινούνται αυτά παγκοσμίως. Το αμυντικό δόγμα του Ελευθέριου Βενιζέλου πως «η Ελλάδα πρέπει να είναι σύμμαχος με την υπερδύναμη που έχει τον έλεγχο της Α. Μεσογείου» το υιοθέτησε και ο Ιωάννης Μεταξάς προ του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Από τον Μάιο του 1940, η Βρετανία και η Γαλλία είχαν συμφωνήσει με την ελληνική κυβέρνηση ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την Κρήτη για στρατιωτικούς σκοπούς σε περίπτωση που ξεσπούσε ελληνο-ιταλικός πόλεμος. Ετσι στις 31 Οκτωβρίου 1940 -μετά το τελεσίγραφο της 28ης Οκτωβρίου- αποβιβάστηκαν στη Σούδα τα πρώτα τμήματα και αντιαεροπορικές μονάδες με αποστολή την προστασία της ναυτικής βάσης ανεφοδιασμού Σούδας και την άμυνα σε περίπτωση εισβολής σε συνεργασία με τις ελληνικές δυνάμεις. Η βρετανική δύναμη στην Κρήτη ονομάστηκε «Creforce» και από τον Νοέμβριο του 1940 μέχρι τον Μάιο 1941 είχε ρόλο προστασίας της προκεχωρημένης βρετανικής βάσεως Σούδας και της βάσεως διαμετακομίσεως προσωπικού του ναυτικού και της αεροπορίας. Οταν η 5η Ελληνική Μεραρχία έφυγε από την Κρήτη για το μέτωπο στην Αλβανία, η ευθύνη για την άμυνα της Κρήτης με απόφαση της ελληνικής κυβερνήσεως ανατέθηκε στους Βρετανούς, στους οποίους υπήχθησαν και οι στην Κρήτη ελληνικές δυνάμεις.

(Τα στοιχεία και οι εκτιμήσεις περιέχονται σε μελέτη του ε. α. υποναυάρχου του Π. Ν. κ. Α. Θ. Θεοχάρη)