| Ο καπιταλισμός του τζόγου Tου Σταυρου Λυγερου / lygeros@kathimerini. gr H κρίση που σαρώνει την καρδιά του καπιταλισμού και διαχέεται παγκοσμίως μόνο κεραυνός εν αιθρία δεν ήταν. Εδώ και χρόνια, αρκετοί οικονομολόγοι προειδοποιούσαν ότι η εκφυλιστική διολίσθηση του καπιταλιστικού συστήματος σ’ έναν αχαλίνωτο τζόγο αναπόφευκτα θα οδηγούσε σε κρίση και κατάρρευση. Οι χρυσοπληρωμένοι αναλυτές των κάθε είδους χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών ιδρυμάτων χλεύαζαν αλαζονικά όλες αυτές τις προειδοποιήσεις. Ακόμα κι όταν η κρίση χτύπησε δυνατά την πόρτα, οι επαγγελματίες των αγορών προτίμησαν τη θαλπωρή των ψευδαισθήσεων, αποδεικνύοντας πόσο δυνατό είναι το «σύνδρομο του Τιτανικού». Το ενδιαφέρον είναι ότι μολυσμένες από το ίδιο σύνδρομο αποδείχθηκε πως ήταν και οι κυβερνήσεις. Αν και τα σημάδια γι’ αυτό που ερχόταν ήταν πολλά, ολιγώρησαν. Η αιτία είναι η θεολογικού τύπου πίστη στο αλάθητο των αγορών. Ο σχεδόν εγγενής στην πρακτική πολιτική ρεαλισμός ηττήθηκε κατά κράτος από έναν δογματισμό, που σε αφέλεια και ένταση ανταγωνίζεται επαξίως τον δογματισμό που συναντάται σε πολιτικές σέχτες. Οι οικονομολόγοι με τους βαρύγδουπους ακαδημαϊκούς τίτλους, που για χρόνια αγιογραφούσαν τον καπιταλισμό του τζόγου, δεν έκαναν τον κόπο να εξηγήσουν για ποιο λόγο είναι αναγκαία τα κάθε λογής παράγωγα. Στην πραγματικότητα, δεν εξυπηρετούν αληθινές ανάγκες της πραγματικής οικονομίας. Ο θεσμός του Χρηματιστηρίου εγκαθιδρύθηκε για να εξασφαλίζει στις επιχειρήσεις φθηνό χρήμα και ταυτοχρόνως να προσφέρει πραγματικές επενδυτικές διεξόδους για τις αποταμιεύσεις των πολιτών. Γι’ αυτό και δικαιολογημένα θεωρείται συστατικό στοιχείο του καπιταλιστικού συστήματος. Για τα κάθε λογής παράγωγα, όμως, δεν υπάρχει αντίστοιχη ανάγκη. Το γεγονός ότι τα παράγωγα κυριάρχησαν και οδήγησαν σε μια κατάσταση, που θυμίζει «αεροπλανάκι», είναι μια αλάνθαστη ένδειξη ότι η τάση αυτή είναι εγγενής και ως εκ τούτου δύσκολα τιθασεύεται. Από την άλλη πλευρά, όμως, η σημερινή κρίση αποδεικνύει ότι εάν αφήσεις τις αγορές χωρίς κανόνες και όρια η οικονομία του τζόγου αυτονομείται από την πραγματική οικονομία και την υπονομεύει καίρια. Τα όσα συμβαίνουν αυτές τις ημέρες καταδεικνύουν ότι οι κυβερνήσεις λειτούργησαν όχι σαν Προμηθείς, όπως είχαν καθήκον, αλλά σαν Επιμηθείς. Κι όχι μόνον αυτό. Μόνο η αμερικανική κυβέρνηση έχει διαθέσει περίπου ένα τρισεκατομμύριο δολάρια για να αποτρέψει τη χρεοκοπία γιγαντιαίων χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών ιδρυμάτων. Το επιχείρημα είναι ότι οι δαπάνες αυτές ήταν αναγκαίες για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ακόμα κι αν είναι έτσι, πρέπει να υπογραμμισθεί η αφόρητη υποκρισία σε ό, τι αφορά τον ρόλο του κράτους. Οταν τα πράγματα πήγαιναν καλά εθεωρείτο έγκλημα καθοσιώσεως ακόμα και η παραμικρή κρατική παρέμβαση. Τώρα, οι ίδιοι ιεροφάντες της ανεξαρτησίας των αγορών χειροκροτούν το κράτος, που σπεύδει με δημόσιο χρήμα να ξελασπώσει τους πρωταγωνιστές του τζόγου. Και δυστυχώς, όχι γιατί διδάχθηκαν από τα γεγονότα. Είναι σχεδόν σίγουρο πως όταν η κατάσταση εξομαλυνθεί θα ξανασερβίρουν σαν απόλυτες αλήθειες το ίδια ακριβώς ιδεολογήματα, που προκάλεσαν τη σημερινή κρίση. | 
Comments