Σε ποιον ανήκει η Ακρόπολη;
καθημερινή.
Του Δημητρη Δημητρακου*
Με ανακούφιση μάθαμε για το τέλος της απεργίας των αρχαιοφυλάκων και ότι η Ακρόπολη ανοίγει πάλι για τους επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα. Η Πανελλήνια Ενωση Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων ανέστειλε τις «κινητοποιήσεις» της, μέχρι τον Σεπτέμβριο, έχοντας έρθει σε κάποια συνεννόηση με το ΥΠΠΟ.
Αναρωτιέται κανείς πώς μπορεί οποιοσδήποτε συλλογικός φορέας να «βάζει λουκέτο» σε ένα χώρο όπως είναι η Ακρόπολη. To θέμα δεν περιορίζεται, βέβαια, στην ίδια την Ακρόπολη, ούτε στο γεγονός ότι αυτή αποτελεί σύμβολο και αγλάισμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Το θέμα εντοπίζεται στη χρησιμοποίηση ενός δημόσιου χώρου που αποτελεί δημόσιο αγαθό σαν να ήταν ιδιοκτησία μιας κοινωνικής ομάδας.
Στο προκείμενο ζήτημα, η συζήτηση επικεντρώνεται στα «δίκαια αιτήματα» των αρχαιοφυλάκων, στις δεσμεύσεις του υπουργού κ.λπ. Αυτό γίνεται πάντα: κάποια ομάδα προβάλλει «δίκαια αιτήματα». Και είτε σιωπηρώς είτε ηχηρώς, οι πλείστοι αποδέχονται το «δικαίωμα» μιας τέτοιας ομάδας να ενεργεί αυτογνωμόνως. Κάθε φορά συζητούνται οι συνθήκες υπό τις οποίες γίνεται κάτι τέτοιο. Ποτέ δεν αναρωτήθηκε κανείς αν, για παράδειγμα, δικαιούνται οι πρυτανικές αρχές να «κλειδώνουν» το πανεπιστήμιο, επειδή δεν ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα των καθηγητών, όπως συνέβη τον Μάιο του 1997. Τυπικά δεν απέργησαν οι καθηγητές, απλώς «έκλεισε» το Πανεπιστήμιο. Το έκλεισαν «δικαιωματικά» οι πρυτανικές αρχές.
Νομίζω ότι για να ανακαλύψουμε ποιος, αν και πότε έχει –και αν μπορεί να έχει– «δικαίωμα στο λουκέτο» πρέπει να απαντήσουμε στο απλό ερώτημα: σε ποιον ανήκει ένας χώρος; Ενδέχεται να μην είμαστε σε θέση να απαντήσουμε με νομική ακρίβεια αν μια οδός ανήκει στον οικείο δήμο, στο κράτος ή στο κοινωνικό σύνολο, αν η Ακρόπολη ανήκει στον ελληνικό λαό ή στο έθνος διαχρονικά, πάντως ένα είναι βέβαιο: δεν ανήκει σε κάποια ομάδα που αυτενεργεί για δικό της λογαριασμό. Αν δεν ξεκινήσουμε από τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα που δεν έχει αυτή η ομάδα, θα περιστρέφεται η συζήτηση διαρκώς στο ποιος φταίει, ποιος είναι αδιάλλακτος και τι παραχωρήσεις μπορούν ή πρέπει να γίνουν για να επιτευχθεί «πολιτική λύση», δηλαδή λύση που κρίνεται όχι με βάση αρχές, αλλά τον συσχετισμό δύναμης μεταξύ αυθαιρετούντων απεργών και της εκάστοτε εξουσίας.
Επιτέλους, κάποια στιγμή θα πρέπει να ασχοληθούμε με αρχές. Η προβολή και η αποδοχή αρχών έχει πρακτική χρησιμότητα. Αποτελεί το κλειδί για τη λύση πολλών τέτοιων προβλημάτων στο μέλλον. Η άλλη μέθοδος είναι η ακολουθούμενη: να παραπαίουμε με περιπτωσιακές αντιμετωπίσεις που δεν μπορούν παρά να δώσουν «λύσεις», οι οποίες μοιραία θα ακυρωθούν στο εγγύς μέλλον.
* Ο κ. Δημήτρης Δημητράκος είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
καθημερινή.
Του Δημητρη Δημητρακου*
Με ανακούφιση μάθαμε για το τέλος της απεργίας των αρχαιοφυλάκων και ότι η Ακρόπολη ανοίγει πάλι για τους επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα. Η Πανελλήνια Ενωση Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων ανέστειλε τις «κινητοποιήσεις» της, μέχρι τον Σεπτέμβριο, έχοντας έρθει σε κάποια συνεννόηση με το ΥΠΠΟ.
Αναρωτιέται κανείς πώς μπορεί οποιοσδήποτε συλλογικός φορέας να «βάζει λουκέτο» σε ένα χώρο όπως είναι η Ακρόπολη. To θέμα δεν περιορίζεται, βέβαια, στην ίδια την Ακρόπολη, ούτε στο γεγονός ότι αυτή αποτελεί σύμβολο και αγλάισμα του παγκόσμιου πολιτισμού. Το θέμα εντοπίζεται στη χρησιμοποίηση ενός δημόσιου χώρου που αποτελεί δημόσιο αγαθό σαν να ήταν ιδιοκτησία μιας κοινωνικής ομάδας.
Στο προκείμενο ζήτημα, η συζήτηση επικεντρώνεται στα «δίκαια αιτήματα» των αρχαιοφυλάκων, στις δεσμεύσεις του υπουργού κ.λπ. Αυτό γίνεται πάντα: κάποια ομάδα προβάλλει «δίκαια αιτήματα». Και είτε σιωπηρώς είτε ηχηρώς, οι πλείστοι αποδέχονται το «δικαίωμα» μιας τέτοιας ομάδας να ενεργεί αυτογνωμόνως. Κάθε φορά συζητούνται οι συνθήκες υπό τις οποίες γίνεται κάτι τέτοιο. Ποτέ δεν αναρωτήθηκε κανείς αν, για παράδειγμα, δικαιούνται οι πρυτανικές αρχές να «κλειδώνουν» το πανεπιστήμιο, επειδή δεν ικανοποιήθηκαν τα αιτήματα των καθηγητών, όπως συνέβη τον Μάιο του 1997. Τυπικά δεν απέργησαν οι καθηγητές, απλώς «έκλεισε» το Πανεπιστήμιο. Το έκλεισαν «δικαιωματικά» οι πρυτανικές αρχές.
Νομίζω ότι για να ανακαλύψουμε ποιος, αν και πότε έχει –και αν μπορεί να έχει– «δικαίωμα στο λουκέτο» πρέπει να απαντήσουμε στο απλό ερώτημα: σε ποιον ανήκει ένας χώρος; Ενδέχεται να μην είμαστε σε θέση να απαντήσουμε με νομική ακρίβεια αν μια οδός ανήκει στον οικείο δήμο, στο κράτος ή στο κοινωνικό σύνολο, αν η Ακρόπολη ανήκει στον ελληνικό λαό ή στο έθνος διαχρονικά, πάντως ένα είναι βέβαιο: δεν ανήκει σε κάποια ομάδα που αυτενεργεί για δικό της λογαριασμό. Αν δεν ξεκινήσουμε από τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα που δεν έχει αυτή η ομάδα, θα περιστρέφεται η συζήτηση διαρκώς στο ποιος φταίει, ποιος είναι αδιάλλακτος και τι παραχωρήσεις μπορούν ή πρέπει να γίνουν για να επιτευχθεί «πολιτική λύση», δηλαδή λύση που κρίνεται όχι με βάση αρχές, αλλά τον συσχετισμό δύναμης μεταξύ αυθαιρετούντων απεργών και της εκάστοτε εξουσίας.
Επιτέλους, κάποια στιγμή θα πρέπει να ασχοληθούμε με αρχές. Η προβολή και η αποδοχή αρχών έχει πρακτική χρησιμότητα. Αποτελεί το κλειδί για τη λύση πολλών τέτοιων προβλημάτων στο μέλλον. Η άλλη μέθοδος είναι η ακολουθούμενη: να παραπαίουμε με περιπτωσιακές αντιμετωπίσεις που δεν μπορούν παρά να δώσουν «λύσεις», οι οποίες μοιραία θα ακυρωθούν στο εγγύς μέλλον.
* Ο κ. Δημήτρης Δημητράκος είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Comments