ΠOΛITIΣMOΣ Hμερομηνία δημοσίευσης: 29-07-07
Ανατομία μιας μετέωρης γενιάς
Τέσσερις σαραντάρηδες από τον χώρο του πολιτισμού μιλούν για τις ανησυχίες και τις χαμένες ευκαιρίες τους
Tης Μαργαριτας Πουρναρα
«Μήπως χαράζει μια καινούργια άνοιξη;», αναρωτιόταν το άρθρο της «Καθημερινής» μετά την τελετή εναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, τον Αύγουστο του 2004. Ο ενθουσιασμός ήταν δικαιολογημένος. Η τελετή που σχεδίασε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε αίφνης, κάτι που ήταν μπροστά στα μάτια μας: η Ελλάδα διαθέτει πανάξιο δημιουργικό ανθρώπινο δυναμικό. «Τα παιδιά της διπλανής πόρτας, των συν - πλην σαραντάρηδων», εξηγούσε το σχόλιο του Νίκου Γ. Ξυδάκη, «που δουλεύουν χρόνια πλάι μας, σιωπηλά, πιάνουν λίγο χώρο, διεκδικούν την προσοχή μας, αποζητούν τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών».
Τρία χρόνια αργότερα, το hype των Ολυμπιακών πέρασε και αυτή η γενιά των δημιουργών εξακολουθεί να παραμένει στην αφάνεια. Μήπως αναπνέουν και ονειρεύονται σε μια πικρή πατρίδα όπου «νέοι» και κατάληλλοι για σημαντικές θέσεις θεωρούνται μόνον εκείνοι που έχουν πατήσει τα 50; Πνίγονται σε μια χώρα που βασιλεύει πια η ψευτοφρεσκάδα των ριάλιτι, η έλλειψη επαγγελματισμού και η τάση των κυβερνώντων να βλέπουν τον πολιτισμό ως κορδέλα εγκαινίων; Μήπως φέρουν ένα κομμάτι της ευθύνης και οι ίδιοι που δεν διεκδικούν μια θέση στον ήλιο; Η «Κ» ζητεί από τέσσερις σαραντάρηδες να κάνουν την ανατομία της γενιάς τους, των ανθρώπων εκείνων που ενώ έχουν φτάσει σε μια δημιουργική ωριμότητα αναζητούν –μάταια;– τις κατάλληλες συνθήκες να εκφράσουν τον καλύτερο εαυτό τους.
Βασίλης Ζηδιανάκης
Ο ευνουχισμός των ιδεών μας πλήττει όλους
Η έκθεση που συζητήθηκε ίσως περισσότερο από κάθε άλλη τον χειμώνα που μας πέρασε ήταν το «Χρααατς. Μόδα από Χαρτί» που συνέλαβε ο ενδυματολόγος Βασίλης Ζηδιανάκης και η ομάδα των συνεργατών του. Το 2008 η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Μόδας της Αμβέρσας και του Λουξεμβούργου σε ένα κοινό πρότζεκτ, ενώ μόλις απέρριψε, ο ίδιος, μια πρόταση να φιλοξενηθεί στη Νέα Υόρκη. «Σε κάθε κοινωνία, όλοι περιμένουν πολλά από τους σαραντάρηδες. Είναι η δύναμη κρούσης. Είναι το τώρα. Οι δημιουργικοί άνθρωποι αυτής της ηλικίας, εισπράττουν συχνά την απόρριψη στη χώρα μας. Κάποιοι απογοητεύονται. Αλλοι διατηρούν τον ρομαντισμό τους. Προτείναμε το “Χρααατς” στην Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Πιστεύαμε ότι έπρεπε να τεθεί στο πλαίσιο ενός δημόσιου φορέα. Το αίτημά μας δεν έγινε δεκτό. Το ίδιο συνέβη και με το Πεκίνο το 2008, όπου το κύριο σώμα της έκθεσης θα ήταν τα κοστούμια από τους Ολυμπιακούς που παρουσιάστηκαν στους Ολυμπιακούς του 2004. Το ΥΠΠΟ δεν μπήκε καν στον κόπο να μας απαντήσει. Δεν πτοούμαστε. Η εταιρεία διοργάνωσης της έκθεσης, η Atopos, δουλεύει αυτήν την περίοδο για να την στείλει στην Κίνα, χωρίς κρατική υποστήριξη».
«Ενας από τους κύριους λόγους που οι σαραντάρηδες –και όχι μόνο αυτοί– δεν έχουν πρόσφορο έδαφος έκφρασης είναι ότι όσοι στελεχώνουν τις κρατικές θέσεις για τον πολιτισμό, δεν γνωρίζουν ούτε αγαπούν το αντικείμενο. Κανείς δεν δουλεύει με μεράκι ή με την ψυχή του», υποστηρίζει ο Βασίλης Ζηδιανάκης συμπληρώνοντας: «Κάνω εκθέσεις από το 1997. Οσες φορές έχω αποστείλει κάποια πρόταση σε κρατικό φορέα για συνεργασία ή πληροφορίες, ουδείς έχει μπει στον κόπο να επικοινωνήσει μαζί μου εγγράφως. Αν δεν μπορούν να απαντήσουν σε ένα γράμμα, πώς είναι δυνατόν να δουν τον πολιτισμό σαν την βαριά βιομηχανία της χώρας και να έχουν μακροπρόθεσμα σχέδια; Οι δε διευθυντές των κρατικών οργανισμών καταπιάνονται μόνο με την προώθηση του προσωπικού τους έργου και βλέπουν ως χρονοδιάγραμμα τη θητεία τους. Οχι παραπέρα. Είναι αδύνατον αυτοί οι άνθρωποι να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν τα ταλέντα οποιασδήποτε ηλικίας».
Σύμφωνα με τον ενδυματολόγο, ο κρατικός οργανισμός δεν αποδίδει καλά ούτε σε τομείς του πολιτισμού που θα οφείλαμε να έχουμε παγκοσμίως τα πρωτεία: «Λέμε συχνά ότι η Ελλάδα διαθέτει τον μεγαλύτερο αρχαιολογικό πλούτο. Η διαχείριση της περιουσίας αυτής γίνεται συχνά με τρόπο ανέμπνευστο. Φανταστείτε λ.χ. τι διεθνή απήχηση θα είχε μια έκθεση “Το σεξ και η αρχαία Ελλάδα”. Ο συντηρητισμός κυριαρχεί παντού. Σπάνια θα εμπιστεύονταν στην Ελλάδα κάποιον που έχει αιρετικές, πρωτοποριακές ιδέες. Ακόμα και αν του δώσουν λίγο χώρο, θα κοιτάξουν να του επιβληθούν πνευματικά. Ετσι, όμως, κανένας καλλιτέχνης ή δημιουργικός άνθρωπος δεν μπορεί να αρθρώσει λόγο. Να επιδείξει τόλμη, να απευθυνθεί σε μικρότερο ηλικιακά κοινό από τον μέσο όρο. Αυτός ο ευνουχισμός των ιδεών μας πλήττει όλους, σαραντάρηδες και μη. Ο αυτοπεριορισμός γίνεται νόρμα. Οι Ελληνες σχεδιαστές μόδας λ.χ. δεν κάνουν μια κολεξιόν με βάση ένα κόνσεπτ αλλά δέκα φουστάνια που θα τα αγοράσουν αντίστοιχα δέκα πλούσιες Αθηναίες πελάτισες».
Πένυ Παναγιωτοπούλου
Ούτε βυθιστήκαμε ούτε ανυψωθήκαμε
Με αφορμή την τελετή έναρξης του 2004, η σκηνοθέτις μιλούσε στην «Κ» για το «ξέσπασμα μιας γενιάς». Σήμερα, η Πένυ Παναγιωτοπούλου λέει: «Δεν πιστεύω πολύ στις ομαδοποιήσεις και δεν μου αρέσει να βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα για το αν οι σαραντάρηδες έσβησαν νωρίς. Ισως να είμαστε μια γενιά που ψάχνει πιο εύκολα να εξαργυρώσει το ταλέντο της, εύκολα εξαγοράσιμη. Ούτε έχουμε βυθιστεί ούτε έχουμε ανυψωθεί. Από την άλλη πλευρά έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση στην Ελλάδα, όποια ηλικία και αν έχει κανείς. Το παράδειγμα της αποχώρησης του Λαζαρίδη από τη Λυρική Σκηνή είναι αποκαλυπτικό. Φαίνεται ότι στη χώρα μας κάποιοι σταματάνε όλες τις δημιουργικές δυνάμεις. Το 2004 υπήρχε κάτι στον αέρα. Μια αίσθηση ότι ανθίζαμε όχι μόνο πολιτιστικά, αλλά και πολιτικά. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε γυρίσει πίσω να κάνουμε μια αποτίμηση σε οποιοδήποτε τομέα. Είμαστε μια κοινωνία που δεν κοιτάει το πρόσωπό της. Ετσι χαραμίζονται και οι δημιουργοί. Οχι γιατί δεν παράγουν αλλά διότι το έργο τους χάνεται στον αέρα, δεν έχει πού να ακουμπήσει. Βλέπεις μια ωραία παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών, την συζητάς μετά με φίλους στο φαγητό και ύστερα όλα ξεχνιούνται. Σαν να μην έγιναν ποτέ. Λείπει το πλαίσιο που θα τα συγκρατούσε. Είμαστε ακόμα επαρχιώτες και ως εκ τούτου βγάζουμε και μια σνομπαρία σε όλα τα επίπεδα».
Μάνια Παπαδημητρίου
Ο παραγοντισμός είναι πάντα αναχρονιστικός
«Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου είναι ίσως ο πιο προικισμένος επώνυμος άνθρωπος της γενιάς των σαραντάρηδων. Είναι εξαίρετος καλλιτέχνης, αλλά έχει και το χάρισμα να προστατεύει το ταλέντο του από τις κακοτοπιές. Λένε ότι το ίδιο χάρισμα είχε και ο Πικάσο, ο οποίος όμως αγαπούσε τον Μοντιλιάνι που ήξερε να ζωγραφίζει χωρίς να ξέρει πώς να πουλά τον εαυτό του» λέει στην «Κ» η γνωστή ηθοποιός και σκηνοθέτις Μάνια Παπαδημητρίου. «Για μένα, χρήσιμοι στην τέχνη είναι και οι δύο. Ναι, χάρις στον Παπαϊωάννου η γενιά των σαραντάρηδων ήρθε στο προσκήνιο. Οχι, το τοπίο δεν άλλαξε. Εχουν περάσει μόλις τρία χρόνια από την Ολυμπιάδα. Επίσης το να είσαι σαραντάρης δεν σημαίνει αυτόματα ότι είσαι και καλός. Στο θέατρο υπάρχουν ογδοντάρηδες πολύ νεότεροι στη σκέψη, όπως ο Πίτερ Μπρουκ. Το ζήτημα είναι να έρθουν στην επιφάνεια οι αυθεντικές αξίες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Μπορεί να είσαι 20χρονος και συμβιβασμένος σαν γέρος και 80χρονος - παιδί. Το πρόβλημα του παραγοντισμού δεν αφορά ηλικία και γενιά. Πάντα ο παραγοντισμός είναι αναχρονιστικός. Διαπιστώνω όμως ότι τον τελευταίο καιρό εκτός από την γεροντοκρατία, υπάρχει και μια νεολαγνεία. Αν εγώ έχω φτάσει στο θέατρο να παίζω τον ρόλο μιας εξηντάχρονης όπως έκανα στο “Γάλα”, τότε κάποιοι άλλοι νεότεροι παίζουν τους ρόλους των σαραντάρηδων. Στην Ελλάδα ακόμα και η πολυπόθητη έλευση των νέων γίνεται με βιασύνη και υστερία. Υπάρχει ένας ρεβανσισμός για τους μεγαλύτερους. Θα έλεγα λοιπόν ότι δεν είναι μια πικρή πατρίδα για τους νέους, αλλά για τους μεσήλικες, πράγμα επικίνδυνο. Εκεί ανάμεσα παγιδεύεται ίσως η γενιά των σαραντάρηδων που έχουν μια ηλικία, στην οποία επιδεικνύει κανείς το μεγαλύτερο του δυναμικό».
Κωνσταντίνος Γιάνναρης
Εμειναν προσκολλημένοι σε μια ροκ εφηβεία
«Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για τη γενιά των σαραντάρηδων και το γεγονός ότι δεν έχουν λάμψει τόσο όσο θα έπρεπε μέχρι σήμερα. Κάποιοι κατηγορούν την ελληνική κοινωνία. Ναι, είναι συντηρητική, στενόμυαλη και άχαρη», σχολιάζει ο ανατρεπτικός σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Γιάνναρης. «Υπάρχει έλλειψη αυθορμητισμού, εφευρετικότητας, ανεκτικότητας και σε καθημερινή βάση μια λεκτική βία που πραγματικά με τρομάζει. Δεν θα ήθελα να το χρεώσω όμως όλο μόνο στην κοινωνία. Κάποιοι από τους σαραντάρηδες –δημιουργικοί και μη– έχουν μείνει προσκολλημένοι σε μια ροκ εφηβεία και αρνούνται να μεγαλώσουν. Αλλοι έχουν έναν ψυχολογικό αυτισμό που συνδέεται με τον πολιτικό αυτισμό, ο οποίος επικράτησε στην Ελλάδα μεταπολιτευτικά. Μια αίσθηση ενδοσκόπησης και πικρίας. Είναι καλό να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να μην τα περιμένουμε όλα από το κράτος λες και αυτό θα μας σώσει. Οι σαραντάρηδες ως υπο-ομάδα δεν έχουν την δύναμη, το κουράγιο, τη θέληση. Δεν οργανώνονται σε κανένα επίπεδο: κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό. Κάηκε όλη η Αθήνα και κάποιοι πίστεψαν ότι μπορεί ξαφνικά να βγάλουν τον κόσμο στους δρόμους. Δεν γίνονται έτσι τα πράγματα...».
Τελικά θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για μια γενιά χαμένων ευκαιριών; Εχουμε να κάνουμε με μία ομάδα δημιουργικών ανθρώπων, με μπροστάρη τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, που σκίρτησε αλλά παγιδεύτηκε ανάμεσα στην καθεστηκυία τάξη των πενηντάρηδων και βάλε, και την κίβδηλη λάμψη των βραχύβιων τηλεοπτικών αστεριών; Οι απαντήσεις είναι μονάχα προσωπικές... πηγή καθημερινή.
Ανατομία μιας μετέωρης γενιάς
Τέσσερις σαραντάρηδες από τον χώρο του πολιτισμού μιλούν για τις ανησυχίες και τις χαμένες ευκαιρίες τους
Tης Μαργαριτας Πουρναρα
«Μήπως χαράζει μια καινούργια άνοιξη;», αναρωτιόταν το άρθρο της «Καθημερινής» μετά την τελετή εναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, τον Αύγουστο του 2004. Ο ενθουσιασμός ήταν δικαιολογημένος. Η τελετή που σχεδίασε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε αίφνης, κάτι που ήταν μπροστά στα μάτια μας: η Ελλάδα διαθέτει πανάξιο δημιουργικό ανθρώπινο δυναμικό. «Τα παιδιά της διπλανής πόρτας, των συν - πλην σαραντάρηδων», εξηγούσε το σχόλιο του Νίκου Γ. Ξυδάκη, «που δουλεύουν χρόνια πλάι μας, σιωπηλά, πιάνουν λίγο χώρο, διεκδικούν την προσοχή μας, αποζητούν τον έπαινο του δήμου και των σοφιστών».
Τρία χρόνια αργότερα, το hype των Ολυμπιακών πέρασε και αυτή η γενιά των δημιουργών εξακολουθεί να παραμένει στην αφάνεια. Μήπως αναπνέουν και ονειρεύονται σε μια πικρή πατρίδα όπου «νέοι» και κατάληλλοι για σημαντικές θέσεις θεωρούνται μόνον εκείνοι που έχουν πατήσει τα 50; Πνίγονται σε μια χώρα που βασιλεύει πια η ψευτοφρεσκάδα των ριάλιτι, η έλλειψη επαγγελματισμού και η τάση των κυβερνώντων να βλέπουν τον πολιτισμό ως κορδέλα εγκαινίων; Μήπως φέρουν ένα κομμάτι της ευθύνης και οι ίδιοι που δεν διεκδικούν μια θέση στον ήλιο; Η «Κ» ζητεί από τέσσερις σαραντάρηδες να κάνουν την ανατομία της γενιάς τους, των ανθρώπων εκείνων που ενώ έχουν φτάσει σε μια δημιουργική ωριμότητα αναζητούν –μάταια;– τις κατάλληλες συνθήκες να εκφράσουν τον καλύτερο εαυτό τους.
Βασίλης Ζηδιανάκης
Ο ευνουχισμός των ιδεών μας πλήττει όλους
Η έκθεση που συζητήθηκε ίσως περισσότερο από κάθε άλλη τον χειμώνα που μας πέρασε ήταν το «Χρααατς. Μόδα από Χαρτί» που συνέλαβε ο ενδυματολόγος Βασίλης Ζηδιανάκης και η ομάδα των συνεργατών του. Το 2008 η έκθεση θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Μόδας της Αμβέρσας και του Λουξεμβούργου σε ένα κοινό πρότζεκτ, ενώ μόλις απέρριψε, ο ίδιος, μια πρόταση να φιλοξενηθεί στη Νέα Υόρκη. «Σε κάθε κοινωνία, όλοι περιμένουν πολλά από τους σαραντάρηδες. Είναι η δύναμη κρούσης. Είναι το τώρα. Οι δημιουργικοί άνθρωποι αυτής της ηλικίας, εισπράττουν συχνά την απόρριψη στη χώρα μας. Κάποιοι απογοητεύονται. Αλλοι διατηρούν τον ρομαντισμό τους. Προτείναμε το “Χρααατς” στην Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Πιστεύαμε ότι έπρεπε να τεθεί στο πλαίσιο ενός δημόσιου φορέα. Το αίτημά μας δεν έγινε δεκτό. Το ίδιο συνέβη και με το Πεκίνο το 2008, όπου το κύριο σώμα της έκθεσης θα ήταν τα κοστούμια από τους Ολυμπιακούς που παρουσιάστηκαν στους Ολυμπιακούς του 2004. Το ΥΠΠΟ δεν μπήκε καν στον κόπο να μας απαντήσει. Δεν πτοούμαστε. Η εταιρεία διοργάνωσης της έκθεσης, η Atopos, δουλεύει αυτήν την περίοδο για να την στείλει στην Κίνα, χωρίς κρατική υποστήριξη».
«Ενας από τους κύριους λόγους που οι σαραντάρηδες –και όχι μόνο αυτοί– δεν έχουν πρόσφορο έδαφος έκφρασης είναι ότι όσοι στελεχώνουν τις κρατικές θέσεις για τον πολιτισμό, δεν γνωρίζουν ούτε αγαπούν το αντικείμενο. Κανείς δεν δουλεύει με μεράκι ή με την ψυχή του», υποστηρίζει ο Βασίλης Ζηδιανάκης συμπληρώνοντας: «Κάνω εκθέσεις από το 1997. Οσες φορές έχω αποστείλει κάποια πρόταση σε κρατικό φορέα για συνεργασία ή πληροφορίες, ουδείς έχει μπει στον κόπο να επικοινωνήσει μαζί μου εγγράφως. Αν δεν μπορούν να απαντήσουν σε ένα γράμμα, πώς είναι δυνατόν να δουν τον πολιτισμό σαν την βαριά βιομηχανία της χώρας και να έχουν μακροπρόθεσμα σχέδια; Οι δε διευθυντές των κρατικών οργανισμών καταπιάνονται μόνο με την προώθηση του προσωπικού τους έργου και βλέπουν ως χρονοδιάγραμμα τη θητεία τους. Οχι παραπέρα. Είναι αδύνατον αυτοί οι άνθρωποι να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν τα ταλέντα οποιασδήποτε ηλικίας».
Σύμφωνα με τον ενδυματολόγο, ο κρατικός οργανισμός δεν αποδίδει καλά ούτε σε τομείς του πολιτισμού που θα οφείλαμε να έχουμε παγκοσμίως τα πρωτεία: «Λέμε συχνά ότι η Ελλάδα διαθέτει τον μεγαλύτερο αρχαιολογικό πλούτο. Η διαχείριση της περιουσίας αυτής γίνεται συχνά με τρόπο ανέμπνευστο. Φανταστείτε λ.χ. τι διεθνή απήχηση θα είχε μια έκθεση “Το σεξ και η αρχαία Ελλάδα”. Ο συντηρητισμός κυριαρχεί παντού. Σπάνια θα εμπιστεύονταν στην Ελλάδα κάποιον που έχει αιρετικές, πρωτοποριακές ιδέες. Ακόμα και αν του δώσουν λίγο χώρο, θα κοιτάξουν να του επιβληθούν πνευματικά. Ετσι, όμως, κανένας καλλιτέχνης ή δημιουργικός άνθρωπος δεν μπορεί να αρθρώσει λόγο. Να επιδείξει τόλμη, να απευθυνθεί σε μικρότερο ηλικιακά κοινό από τον μέσο όρο. Αυτός ο ευνουχισμός των ιδεών μας πλήττει όλους, σαραντάρηδες και μη. Ο αυτοπεριορισμός γίνεται νόρμα. Οι Ελληνες σχεδιαστές μόδας λ.χ. δεν κάνουν μια κολεξιόν με βάση ένα κόνσεπτ αλλά δέκα φουστάνια που θα τα αγοράσουν αντίστοιχα δέκα πλούσιες Αθηναίες πελάτισες».
Πένυ Παναγιωτοπούλου
Ούτε βυθιστήκαμε ούτε ανυψωθήκαμε
Με αφορμή την τελετή έναρξης του 2004, η σκηνοθέτις μιλούσε στην «Κ» για το «ξέσπασμα μιας γενιάς». Σήμερα, η Πένυ Παναγιωτοπούλου λέει: «Δεν πιστεύω πολύ στις ομαδοποιήσεις και δεν μου αρέσει να βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα για το αν οι σαραντάρηδες έσβησαν νωρίς. Ισως να είμαστε μια γενιά που ψάχνει πιο εύκολα να εξαργυρώσει το ταλέντο της, εύκολα εξαγοράσιμη. Ούτε έχουμε βυθιστεί ούτε έχουμε ανυψωθεί. Από την άλλη πλευρά έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση στην Ελλάδα, όποια ηλικία και αν έχει κανείς. Το παράδειγμα της αποχώρησης του Λαζαρίδη από τη Λυρική Σκηνή είναι αποκαλυπτικό. Φαίνεται ότι στη χώρα μας κάποιοι σταματάνε όλες τις δημιουργικές δυνάμεις. Το 2004 υπήρχε κάτι στον αέρα. Μια αίσθηση ότι ανθίζαμε όχι μόνο πολιτιστικά, αλλά και πολιτικά. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε γυρίσει πίσω να κάνουμε μια αποτίμηση σε οποιοδήποτε τομέα. Είμαστε μια κοινωνία που δεν κοιτάει το πρόσωπό της. Ετσι χαραμίζονται και οι δημιουργοί. Οχι γιατί δεν παράγουν αλλά διότι το έργο τους χάνεται στον αέρα, δεν έχει πού να ακουμπήσει. Βλέπεις μια ωραία παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών, την συζητάς μετά με φίλους στο φαγητό και ύστερα όλα ξεχνιούνται. Σαν να μην έγιναν ποτέ. Λείπει το πλαίσιο που θα τα συγκρατούσε. Είμαστε ακόμα επαρχιώτες και ως εκ τούτου βγάζουμε και μια σνομπαρία σε όλα τα επίπεδα».
Μάνια Παπαδημητρίου
Ο παραγοντισμός είναι πάντα αναχρονιστικός
«Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου είναι ίσως ο πιο προικισμένος επώνυμος άνθρωπος της γενιάς των σαραντάρηδων. Είναι εξαίρετος καλλιτέχνης, αλλά έχει και το χάρισμα να προστατεύει το ταλέντο του από τις κακοτοπιές. Λένε ότι το ίδιο χάρισμα είχε και ο Πικάσο, ο οποίος όμως αγαπούσε τον Μοντιλιάνι που ήξερε να ζωγραφίζει χωρίς να ξέρει πώς να πουλά τον εαυτό του» λέει στην «Κ» η γνωστή ηθοποιός και σκηνοθέτις Μάνια Παπαδημητρίου. «Για μένα, χρήσιμοι στην τέχνη είναι και οι δύο. Ναι, χάρις στον Παπαϊωάννου η γενιά των σαραντάρηδων ήρθε στο προσκήνιο. Οχι, το τοπίο δεν άλλαξε. Εχουν περάσει μόλις τρία χρόνια από την Ολυμπιάδα. Επίσης το να είσαι σαραντάρης δεν σημαίνει αυτόματα ότι είσαι και καλός. Στο θέατρο υπάρχουν ογδοντάρηδες πολύ νεότεροι στη σκέψη, όπως ο Πίτερ Μπρουκ. Το ζήτημα είναι να έρθουν στην επιφάνεια οι αυθεντικές αξίες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Μπορεί να είσαι 20χρονος και συμβιβασμένος σαν γέρος και 80χρονος - παιδί. Το πρόβλημα του παραγοντισμού δεν αφορά ηλικία και γενιά. Πάντα ο παραγοντισμός είναι αναχρονιστικός. Διαπιστώνω όμως ότι τον τελευταίο καιρό εκτός από την γεροντοκρατία, υπάρχει και μια νεολαγνεία. Αν εγώ έχω φτάσει στο θέατρο να παίζω τον ρόλο μιας εξηντάχρονης όπως έκανα στο “Γάλα”, τότε κάποιοι άλλοι νεότεροι παίζουν τους ρόλους των σαραντάρηδων. Στην Ελλάδα ακόμα και η πολυπόθητη έλευση των νέων γίνεται με βιασύνη και υστερία. Υπάρχει ένας ρεβανσισμός για τους μεγαλύτερους. Θα έλεγα λοιπόν ότι δεν είναι μια πικρή πατρίδα για τους νέους, αλλά για τους μεσήλικες, πράγμα επικίνδυνο. Εκεί ανάμεσα παγιδεύεται ίσως η γενιά των σαραντάρηδων που έχουν μια ηλικία, στην οποία επιδεικνύει κανείς το μεγαλύτερο του δυναμικό».
Κωνσταντίνος Γιάνναρης
Εμειναν προσκολλημένοι σε μια ροκ εφηβεία
«Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για τη γενιά των σαραντάρηδων και το γεγονός ότι δεν έχουν λάμψει τόσο όσο θα έπρεπε μέχρι σήμερα. Κάποιοι κατηγορούν την ελληνική κοινωνία. Ναι, είναι συντηρητική, στενόμυαλη και άχαρη», σχολιάζει ο ανατρεπτικός σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Γιάνναρης. «Υπάρχει έλλειψη αυθορμητισμού, εφευρετικότητας, ανεκτικότητας και σε καθημερινή βάση μια λεκτική βία που πραγματικά με τρομάζει. Δεν θα ήθελα να το χρεώσω όμως όλο μόνο στην κοινωνία. Κάποιοι από τους σαραντάρηδες –δημιουργικοί και μη– έχουν μείνει προσκολλημένοι σε μια ροκ εφηβεία και αρνούνται να μεγαλώσουν. Αλλοι έχουν έναν ψυχολογικό αυτισμό που συνδέεται με τον πολιτικό αυτισμό, ο οποίος επικράτησε στην Ελλάδα μεταπολιτευτικά. Μια αίσθηση ενδοσκόπησης και πικρίας. Είναι καλό να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να μην τα περιμένουμε όλα από το κράτος λες και αυτό θα μας σώσει. Οι σαραντάρηδες ως υπο-ομάδα δεν έχουν την δύναμη, το κουράγιο, τη θέληση. Δεν οργανώνονται σε κανένα επίπεδο: κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό. Κάηκε όλη η Αθήνα και κάποιοι πίστεψαν ότι μπορεί ξαφνικά να βγάλουν τον κόσμο στους δρόμους. Δεν γίνονται έτσι τα πράγματα...».
Τελικά θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για μια γενιά χαμένων ευκαιριών; Εχουμε να κάνουμε με μία ομάδα δημιουργικών ανθρώπων, με μπροστάρη τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, που σκίρτησε αλλά παγιδεύτηκε ανάμεσα στην καθεστηκυία τάξη των πενηντάρηδων και βάλε, και την κίβδηλη λάμψη των βραχύβιων τηλεοπτικών αστεριών; Οι απαντήσεις είναι μονάχα προσωπικές... πηγή καθημερινή.
Comments