Το ψυχροπολεμικό κόλλημα της Αμερικής
Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post
«Στην εξωτερική πολιτική, η εμπειρία είναι μια αρετή πολύ υπερτιμημένη», λέει ο Τζόναθαν Κλαρκ, ο πρώην Βρετανός διπλωμάτης που δημιούργησε το μπλογκ www.theswoop.net, με στόχο να αμφισβητεί παραδοχές που στην Ουάσιγκτον θεωρούνται δεδομένες.
Ο φίλος μου ο Κλαρκ εννοεί ότι τα ζητήματα και οι στρατηγικές της εποχής του Ψυχρού Πολέμου ανήκουν στο παρελθόν. Είναι και ο ίδιος προϊόν αυτής της γενιάς, έχοντας υπηρετήσει στην αιχμή του δόρατος της βρετανικής κυβέρνησης σε διάφορες ψυχροπολεμικές θερμές ζώνες. Ομως, τα διανοητικά σχήματα που διαμορφώθηκαν από τη σοβιετική και προηγουμένως από τη ναζιστική απειλή πρέπει να αναθεωρηθούν. Τα προβλήματα και οι προσωπικότητες έχουν αλλάξει – αν η Αμερική συνεχίσει με τους ίδιους ανθρώπους να προτείνουν τις ίδιες πολιτικές, δεν θα καταλάβει πού πάει ο κόσμος.
Το ζήτημα της εμπειρίας θα κυριαρχήσει στις τελευταίες εβδομάδες των προκριματικών εκλογών για το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος. Το μόνο χαρτί που παραμένει στα χέρια της Χίλαρι Κλίντον είναι ότι έχει ξαναμπεί στον Λευκό Οίκο και, όπως ακούραστα επαναλαμβάνει, θα είναι έτοιμη από την πρώτη ημέρα. Ετοιμη για τι πράγμα όμως; Για μια επάνοδο των ανθρώπων και των πολιτικών επιλογών του παρελθόντος; Αυτό θα ήταν καλό, αν ταυτόχρονα μπορούσε να ξαναδημιουργηθεί ο κόσμος της δεκαετίας του ’70, του ’80 ή του ’90.
Το χάσμα της εμπειρίας θα επισκιάσει ακόμη περισσότερο τον αγώνα των γενικών εκλογών απέναντι στον Τζον Μακέιν, τον θεωρούμενο ως υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών. Με κάθε τρίχα της κεφαλής του, ο Τζον Μακέιν αποπνέει την εικόνα ενός σοφού, μπαρουτοκαπνισμένου άνδρα. «Δεν είμαι ο πιο νέος υποψήφιος, είμαι όμως ο πιο έμπειρος», είπε μετά τη νίκη του στις προκριματικές εκλογές του Ουισκόνσιν, το βράδυ της Τρίτης. Είναι σαφές ότι θεωρεί τη φράση αυτή ικανή να τον βάλει στον Λευκό Οίκο. Ο σκληρός γερο-πιλότος, που έδωσε τις μάχες του Ψυχρού Πολέμου ξέρει να προστατεύει το έθνος όταν κινδυνεύει. Αυτή, με μια φράση, είναι η στρατηγική του Μακέιν.
Είναι δύσκολο να αποσείσει κανείς την εντύπωση ότι η εμπειρία ισοδυναμεί και με ευθυκρισία. Τείνουμε από τη φύση μας να υπακούμε αυτόν που έχει ξαναπαίξει το παιχνίδι, ξέρει τους κανόνες και έχει μετρήσει τον αντίπαλο. Αν όμως υπήρξε μια απόδειξη για την αποτελεσματικότητα ή μη της εμπειρίας, αυτή ήταν η απόφαση της κυβέρνησης Μπους να πάει σε πόλεμο στο Ιράκ και οι χειρισμοί της την επαύριο της εισβολής. Οι σύμβουλοι εθνικής ασφαλείας της κυβέρνησης Μπους ήταν οι πιο έμπειροι, όμως οι επιδόσεις τους ήταν συχνά άθλιες. Νομίζω ότι εν μέρει αυτό συνέβη γιατί αποπειράθηκαν να προσαρμόσουν τις σύγχρονες προκλήσεις στον ψυχροπολεμικό καμβά περί των χρήσεων της στρατιωτικής βίας.
Οι ΗΠΑ είναι η τελευταία μεγάλη χώρα που περνά από την ψυχροπολεμική σκέψη στο επόμενο βήμα. Η Κίνα και η Ινδία είναι ανερχόμενες δυνάμεις χάρη σε ηγετικές ελίτ που κατανοούν πώς να επιτύχουν στις διεθνείς αγορές. Η Ρωσία ετοιμάζεται να εκλέξει έναν πρόεδρο που απέκτησε την πολιτική του εμπειρία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Το Πακιστάν μόλις απέπεμψε τον δικό του ψυχροπολεμικό μαχητή, τον Περβέζ Μουσάραφ. Ακόμη και ο Φιντέλ Κάστρο, ίσως ο πλέον αναγνωρίσιμος επιζήσας του Ψυχρού Πολέμου αποφάσισε να παραιτηθεί. Μόνο στην Αμερική θα μπορούσε ο Τζον Μακέιν να κατεβαίνει σοβαρά για πρόεδρος με τόσους συμβολισμούς από το παρελθόν.
Τη χρησιμότητα της απειρίας την εξήγησε την περασμένη εβδομάδα ο Ντιμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος Τύπου του προέδρου Πούτιν. Ο Πεσκόφ μού είπε ότι αυτό που οι Ρώσοι εκτιμούν στο πρόσωπο του Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, του ανθρώπου πρόκειται να εκλεγεί διάδοχος του προέδρου Πούτιν στις προεδρικές εκλογές της 3ης Μαρτίου, είναι ότι εκπροσωπεί «μια γενιά που δεν διαμορφώθηκε από την ψυχροπολεμική σκέψη». Ο ίδιος ο Πούτιν είναι μια μεταβατική φιγούρα, ένας άνδρας που διαμορφώθηκε από τις εμπειρίες ως αξιωματούχος της KGB. Oμως, όπως εξηγεί ο Πεσκόφ, μετά απ’ αυτόν έρχεται μια γενιά που δεν κουβαλάει τις ίδιες αποσκευές. Οι νέοι Ρώσοι έχουν ταξιδέψει, έχουν δει τα πράγματα που οι γονείς τους ούτε φάνταζονταν, βλέπουν τον κόσμο με άλλα μάτια.
Για να προετοιμαστείτε για την επόμενη φάση της αμερικανικής προεκλογικής εκστρατείας, δοκιμάστε αυτό το διανοητικό πείραμα. Φανταστείτε τις τηλεοπτικές εικόνες από την πρώτη περιοδεία του Μπαράκ Ομπάμα ως προέδρου στο εξωτερικό – τα πλήθη στους δρόμους της Μόσχας, του Καΐρου, του Ναϊρόμπι, της Σαγκάης, του Παρισιού, του Ισλαμαμπάντ. Τώρα φανταστείτε την επίσκεψη του Μακέιν στις ίδιες πόλεις. Ως μεγάλος άνδρας, ο Μακέιν θα γινόταν δεκτός με σεβασμό, ίσως και λίγο φόβο. Ο Ομπάμα θα προξενούσε διαφορετικές, πολύ πιο έντονες αντιδράσεις – σίγουρα έκπληξη και αβεβαιότητα αλλά και ιδεαλισμό και ελπίδα. Τώρα πείτε μου ποια από τις δύο εικόνες παραπέμπει σε μια ισχυρότερη και ασφαλέστερη Αμερική τον 21ο αιώνα.
Ως υποψήφιος, ο Ομπάμα έχει τα μειονεκτήματά του, αλλά παραδόξως, η απειρία του, ενισχύει ένα από τα βασικά επιχειρήματά του – ότι αν τον εκλέξει, η Αμερική θα κάνει μια καινούργια αρχή.
kathimerini.
«Στην εξωτερική πολιτική, η εμπειρία είναι μια αρετή πολύ υπερτιμημένη», λέει ο Τζόναθαν Κλαρκ, ο πρώην Βρετανός διπλωμάτης που δημιούργησε το μπλογκ www.theswoop.net, με στόχο να αμφισβητεί παραδοχές που στην Ουάσιγκτον θεωρούνται δεδομένες.
Ο φίλος μου ο Κλαρκ εννοεί ότι τα ζητήματα και οι στρατηγικές της εποχής του Ψυχρού Πολέμου ανήκουν στο παρελθόν. Είναι και ο ίδιος προϊόν αυτής της γενιάς, έχοντας υπηρετήσει στην αιχμή του δόρατος της βρετανικής κυβέρνησης σε διάφορες ψυχροπολεμικές θερμές ζώνες. Ομως, τα διανοητικά σχήματα που διαμορφώθηκαν από τη σοβιετική και προηγουμένως από τη ναζιστική απειλή πρέπει να αναθεωρηθούν. Τα προβλήματα και οι προσωπικότητες έχουν αλλάξει – αν η Αμερική συνεχίσει με τους ίδιους ανθρώπους να προτείνουν τις ίδιες πολιτικές, δεν θα καταλάβει πού πάει ο κόσμος.
Το ζήτημα της εμπειρίας θα κυριαρχήσει στις τελευταίες εβδομάδες των προκριματικών εκλογών για το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος. Το μόνο χαρτί που παραμένει στα χέρια της Χίλαρι Κλίντον είναι ότι έχει ξαναμπεί στον Λευκό Οίκο και, όπως ακούραστα επαναλαμβάνει, θα είναι έτοιμη από την πρώτη ημέρα. Ετοιμη για τι πράγμα όμως; Για μια επάνοδο των ανθρώπων και των πολιτικών επιλογών του παρελθόντος; Αυτό θα ήταν καλό, αν ταυτόχρονα μπορούσε να ξαναδημιουργηθεί ο κόσμος της δεκαετίας του ’70, του ’80 ή του ’90.
Το χάσμα της εμπειρίας θα επισκιάσει ακόμη περισσότερο τον αγώνα των γενικών εκλογών απέναντι στον Τζον Μακέιν, τον θεωρούμενο ως υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών. Με κάθε τρίχα της κεφαλής του, ο Τζον Μακέιν αποπνέει την εικόνα ενός σοφού, μπαρουτοκαπνισμένου άνδρα. «Δεν είμαι ο πιο νέος υποψήφιος, είμαι όμως ο πιο έμπειρος», είπε μετά τη νίκη του στις προκριματικές εκλογές του Ουισκόνσιν, το βράδυ της Τρίτης. Είναι σαφές ότι θεωρεί τη φράση αυτή ικανή να τον βάλει στον Λευκό Οίκο. Ο σκληρός γερο-πιλότος, που έδωσε τις μάχες του Ψυχρού Πολέμου ξέρει να προστατεύει το έθνος όταν κινδυνεύει. Αυτή, με μια φράση, είναι η στρατηγική του Μακέιν.
Είναι δύσκολο να αποσείσει κανείς την εντύπωση ότι η εμπειρία ισοδυναμεί και με ευθυκρισία. Τείνουμε από τη φύση μας να υπακούμε αυτόν που έχει ξαναπαίξει το παιχνίδι, ξέρει τους κανόνες και έχει μετρήσει τον αντίπαλο. Αν όμως υπήρξε μια απόδειξη για την αποτελεσματικότητα ή μη της εμπειρίας, αυτή ήταν η απόφαση της κυβέρνησης Μπους να πάει σε πόλεμο στο Ιράκ και οι χειρισμοί της την επαύριο της εισβολής. Οι σύμβουλοι εθνικής ασφαλείας της κυβέρνησης Μπους ήταν οι πιο έμπειροι, όμως οι επιδόσεις τους ήταν συχνά άθλιες. Νομίζω ότι εν μέρει αυτό συνέβη γιατί αποπειράθηκαν να προσαρμόσουν τις σύγχρονες προκλήσεις στον ψυχροπολεμικό καμβά περί των χρήσεων της στρατιωτικής βίας.
Οι ΗΠΑ είναι η τελευταία μεγάλη χώρα που περνά από την ψυχροπολεμική σκέψη στο επόμενο βήμα. Η Κίνα και η Ινδία είναι ανερχόμενες δυνάμεις χάρη σε ηγετικές ελίτ που κατανοούν πώς να επιτύχουν στις διεθνείς αγορές. Η Ρωσία ετοιμάζεται να εκλέξει έναν πρόεδρο που απέκτησε την πολιτική του εμπειρία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης. Το Πακιστάν μόλις απέπεμψε τον δικό του ψυχροπολεμικό μαχητή, τον Περβέζ Μουσάραφ. Ακόμη και ο Φιντέλ Κάστρο, ίσως ο πλέον αναγνωρίσιμος επιζήσας του Ψυχρού Πολέμου αποφάσισε να παραιτηθεί. Μόνο στην Αμερική θα μπορούσε ο Τζον Μακέιν να κατεβαίνει σοβαρά για πρόεδρος με τόσους συμβολισμούς από το παρελθόν.
Τη χρησιμότητα της απειρίας την εξήγησε την περασμένη εβδομάδα ο Ντιμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος Τύπου του προέδρου Πούτιν. Ο Πεσκόφ μού είπε ότι αυτό που οι Ρώσοι εκτιμούν στο πρόσωπο του Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, του ανθρώπου πρόκειται να εκλεγεί διάδοχος του προέδρου Πούτιν στις προεδρικές εκλογές της 3ης Μαρτίου, είναι ότι εκπροσωπεί «μια γενιά που δεν διαμορφώθηκε από την ψυχροπολεμική σκέψη». Ο ίδιος ο Πούτιν είναι μια μεταβατική φιγούρα, ένας άνδρας που διαμορφώθηκε από τις εμπειρίες ως αξιωματούχος της KGB. Oμως, όπως εξηγεί ο Πεσκόφ, μετά απ’ αυτόν έρχεται μια γενιά που δεν κουβαλάει τις ίδιες αποσκευές. Οι νέοι Ρώσοι έχουν ταξιδέψει, έχουν δει τα πράγματα που οι γονείς τους ούτε φάνταζονταν, βλέπουν τον κόσμο με άλλα μάτια.
Για να προετοιμαστείτε για την επόμενη φάση της αμερικανικής προεκλογικής εκστρατείας, δοκιμάστε αυτό το διανοητικό πείραμα. Φανταστείτε τις τηλεοπτικές εικόνες από την πρώτη περιοδεία του Μπαράκ Ομπάμα ως προέδρου στο εξωτερικό – τα πλήθη στους δρόμους της Μόσχας, του Καΐρου, του Ναϊρόμπι, της Σαγκάης, του Παρισιού, του Ισλαμαμπάντ. Τώρα φανταστείτε την επίσκεψη του Μακέιν στις ίδιες πόλεις. Ως μεγάλος άνδρας, ο Μακέιν θα γινόταν δεκτός με σεβασμό, ίσως και λίγο φόβο. Ο Ομπάμα θα προξενούσε διαφορετικές, πολύ πιο έντονες αντιδράσεις – σίγουρα έκπληξη και αβεβαιότητα αλλά και ιδεαλισμό και ελπίδα. Τώρα πείτε μου ποια από τις δύο εικόνες παραπέμπει σε μια ισχυρότερη και ασφαλέστερη Αμερική τον 21ο αιώνα.
Ως υποψήφιος, ο Ομπάμα έχει τα μειονεκτήματά του, αλλά παραδόξως, η απειρία του, ενισχύει ένα από τα βασικά επιχειρήματά του – ότι αν τον εκλέξει, η Αμερική θα κάνει μια καινούργια αρχή.
kathimerini.
Comments