Aνεμοδεικτης -καθημερινή-

Tου Θανου Oικονομοπουλου

Xθες η Καβάλα, το περασμένο Σαββατοκύριακο ο Κορινθιακός, πριν ο Αστακός, ο Αλμυρός και πάει λέγοντας. Η μια μετά την άλλη, οι περιοχές από τις συνολικά επτά που μελετάται να γίνουν οι «νέες» μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμη ύλη τον λιθάνθρακα, ξεσηκώνονται, υψώνουν μαύρες σημαίες, διακηρύσσουν την πρόθεση των κατοίκων τους για αγώνες «ζωής και θανάτου», προκειμένου να διώξουν από τον τόπο τους τις νέες ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες. Συνδικαλιστές, αλλά και βουλευτές και μέλη κομμάτων πραγματοποιούν ακτιβιστικές κινήσεις στα γραφεία της ΔΕΗ για να αποτρέψουν την υπογραφή των σχετικών αποφάσεων, απειλούνται απεργίες διαρκείας, με τον κίνδυνο ακόμη και να «κατέβουν οι διακόπτες» στις ήδη λειτουργούσες μονάδες με ενδεχόμενο μπλακ άουτ. Συμβαίνουν τέτοια στις δημοκρατίες – ακόμη και καθ’ υπερβολήν, έστω και με κατάχρηση δικαιωμάτων και «αποστολής».

Με όλες αυτές τις κινητοποιήσεις, ας πούμε πως ξέρουμε ή μαθαίνουμε το τι ΔΕΝ θέλουν – τα «νέα» (έστω και με σταδιακή υπό κατάργηση τεχνολογία, για την υπόλοιπη Ευρώπη) εργοστάσια λιθάνθρακα. Με δεδομένη, όμως, και την ενεργειακή μας ανεπάρκεια, που συχνά πυκνά μας φέρνει στο όριο ηλεκτροδότησης της χώρας, και τα τεράστια ποσά που καταβάλλουμε σε (επίσης συνήθεις...) «περιόδους αιχμής» για εισαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος από γειτονικές χώρες (που, πάλι, υπάρχει κίνδυνος κάποια στιγμή να μην έχουν περίσσευμα να μας πουλήσουν ή να μη θελήσουν να μας εφοδιάσουν με ενέργεια, για χίλιους δυο λόγους...), το επειγόντως ζητούμενο είναι να ξεκαθαρίσουμε το ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ.

Και το πώς σχεδιάζουμε, προγραμματίζουμε, προετοιμαζόμαστε (όσο και αν αυτές οι έννοιες είναι ενοχλητικές στη νεοελληνική νοοτροπία και πολιτική πρακτική!) αυτό που θέλουμε και το ’χουμε απόλυτη ανάγκη, να το αποκτήσουμε κιόλας. Εγκαιρα. Σε όλο αυτό το προβληματικό σκηνικό, θα πρέπει να προστεθεί και η εσπευσμένη και σε μεγάλο βαθμό πρόχειρη, μη μελετημένη (και ας είχαμε περιθώριο περίπου 10 ετών να τη σχεδιάσουμε σωστά) υποχρεωτική εναρμόνισή μας με την κοινοτική οδηγία (του ’92!) για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, «προκειμένου να αναπτυχθεί ανταγωνισμός και μέσω αυτού να οδηγηθούμε σε καλύτερη προσφορά υπηρεσιών και κυρίως φθηνότερες τιμές για τον καταναλωτή…».

Πέρναγαν τα χρόνια άπρακτα, δίχως μελέτη και σχεδιασμό για τη συγκεκριμένη εξέλιξη, αλλά και για τις δεδομένες και ολοένα αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της χώρας. Δεήσαμε πριν από 9 χρόνια να ψηφίσουμε ένα νόμο σχετικό, στον οποίο, μεταξύ άλλων, ρητά προβλεπόταν ο μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός. Τρεις κυβερνήσεις άλλαξαν από τότε και ο προβλεπόμενος (αλλά και πιεστικός, εκ των πραγμάτων!) «μακροχρόνιος σχεδιασμός ακόμη... εκκρεμεί! Εχουν δοθεί (όπως έχουν δοθεί...) άδειες σε ιδιώτες για να στήσουν μονάδες παραγωγής, δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο «σύστημα», από προκλητικό έως σκανδαλώδες, για να πριμοδοτηθούν οι ιδιώτες παραγωγοί, πριν ακόμη αρχίσουν να... παράγουν ρεύμα, μεθοδεύθηκαν αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος, ώστε η τιμή να είναι «ελκυστική» στους ιδιώτες, και παρ’ όλα τούτα ιδιωτικά εργοστάσια δεν έγιναν – περιμένουν προφανώς και κάτι «άλλο» οι επιχειρηματίες...

Οι άδειες αυτές προβλέπουν εργοστάσια που θα λειτουργούν με το (καθαρό) φυσικό άεριο – και για να πριμοδοτηθούν, από τη μια αποκλείσθηκε η ΔΕΗ από τους διαγωνισμούς για την «πρόθεση νέας ισχύος» στο σύστημα και από την άλλη παρεμποδίστηκε η εταιρεία, επί τέσσερα χρόνια, να αντικαταστήσει τις εν λειτουργία παλιές μονάδες της, πάλι στη λογική της πριμοδότησης των ιδιωτικών σταθμών. Το... «αστείο»; Πέρασαν τα χρόνια, διογκώθηκε το ενεργειακό πρόβλημα και τώρα οι ιδιώτες παραγωγοί με τις συγκεκριμένες άδειες μελετούν και αυτοί να «στήσουν» ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια με... λιθάνθρακα!

Ας αποφασίσουμε επιτέλους τι θέλουμε και πώς θα το εξασφαλίσουμε. Ο λιγνίτης γκρινιάζουμε επί δεκαετίες πως είναι (και είναι) ρυπογόνος – αλλά τον διαθέτουμε εν σχετική αφθονία, είναι «τζάμπα», μας εξασφαλίζει τη «μη εξάρτηση» σε καύσιμη ύλη για τα εργοστάσια. Ο λιθάνθρακας είναι κατά τι μόνο (0,7 ανά κιλοβατώρα, έναντι 0,9 του λιγνίτη) λιγότερο ρυπογόνος σε διοξείδιο του άνθρακα, το ίδιο ρυπογόνος στο έδαφος των περιοχών όπου χρησιμοποιείται – και δεν έχουμε λιθάνθρακα, θα πρέπει να εισάγουμε από το εξωτερικό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και σε κόστος και σε εξάρτηση. Το φυσικό αέριο απαιτεί ακριβότερο εργοστασιακό εξοπλισμό και εμπεριέχει πάντα τον κίνδυνο να «κλείσουν οι στρόφιγγες» για πολιτικούς ή άλλους λόγους. Οι μονάδες που κινούνται με πετρέλαιο επίσης ρυπαίνουν και... κινδυνεύουν να καίνε σε λίγο πραγματικό «μαύρο χρυσό»!. Και για τα εργοστάσα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος που κινούνται με πυρηνική ενέργεια (που πληθαίνουν διαρκώς σε όλο τον κόσμο) διατυπώνονται οι γνωστές κινδυνολογικές ενστάσεις, εν μέρει ιδεοληπτικές, εν μέρει βάσιμες – αν και τη χώρα μας περιβαλλόμενη από αρκετά τέτοια εργοστάσια, ένα ενδεχόμενο ατύχημα σε αυτά, σίγουρα δεν θα «την άφηνε απ’ έξω».

Εχουμε νομοθετήσει, έτσι... να μας βρίσκεται, έναν «μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό», που επί χρόνια «αργεί». Ακόμη πιο πολύ αργεί η σοβαρή αντιμετώπιση, ως λύσης, των εναλλακτικών μορφών ενέργειας (ανεμογεννήτριες, βολταϊκά τόξα κ.λπ.) – τώρα που φτάνουμε στον «κόμπο», μήπως να σοβαρευτούμε;